Freedom House xin nước Mỹ trở lại lãnh đạo thế giới để cứu mô hình dân chủ đa đảng

 

Ngày 03/03/2021, tổ chức Freedom House đã công bố báo cáo Tự do trên Thế giới năm 2021, có tựa đề “Dân Chủ Bị Bao Vây”. Báo cáo cho biết năm 2020 là năm thứ 15 liên tiếp mà “quyền tự do trên toàn cầu bị suy giảm”. Không những thế, trong vòng 15 năm qua, 2020 còn là năm mà tỉ lệ các quốc gia “không tự do” đạt mức cao nhất, và là năm mà lượng quốc gia cải thiện điểm số đạt mức thấp nhất. Vì Ấn Độ vừa chuyển từ hạng “Tự do” xuống hạng “Bán Tự do” trong thang xếp loại của Freedom House, tỉ lệ dân số thế giới được sống ở một nước “Tự do” đã giảm xuống còn 1/5, mức thấp nhất từ năm 1995 đến hiện tại. Bức tranh u ám mà báo cáo đưa ra hoàn toàn trái ngược với quan điểm của nhiều tổ chức chống Cộng tại Việt Nam – rằng dân chủ đa đảng là tiêu chuẩn chung mà thế giới đang công nhận, và là điểm đến tất yếu của lịch sử.

Tuy nhiên, tổ chức Freedom House lại cho rằng mô hình dân chủ đa đảng “suy tàn” không phải bởi nó thiếu khả năng giải quyết các nhu cầu của người dân. Thay vào đó, họ cho rằng nó suy tàn vì chính phủ các nước đa đảng đã không “hợp tác với nhau để mang lại lợi ích cho nó, chống lại kẻ thù và hỗ trợ những người bảo vệ nó”. Để giải quyết vấn đề, họ kêu gọi Mỹ trở lại “đóng vai trò lãnh đạo trên trường quốc tế, gây áp lực buộc những kẻ vi phạm phải cải thiện, khuyến khích các nhà hoạt động tiếp tục đấu tranh và tập hợp các đối tác cùng hành động”. Nói tóm lại, Freedom House cho rằng để cứu mô hình dân chủ đa đảng, Mỹ và các nước đồng minh cần gia tăng phối hợp với nhau để làm “lãnh đạo” toàn cầu, và để can thiệp vào nền chính trị của các nước mà họ cho là thiếu dân chủ.

Tuy nhiên, giải pháp này chứa ít nhất 3 điểm không hợp lý:

Thứ nhất, khi Freedom House suy tôn mô hình dân chủ đa đảng duy nhất đúng, làm cơ sở “định giá” trình độ dân chủ mỗi nước và khăng khăng đòi Mỹ lãnh đạo cả thế giới tiến lên đa đảng, bất chấp thực tiễn lịch sử, văn hóa, chính trị của mỗi quốc gia khác nhau thì liệu có phù hợp với nguyên tắc “dân chủ” hay không?  Freedom House có thực sự tôn trọng luật pháp quốc tế được nêu trong các Tuyên ngôn nhân quyền của Liên Hiệp quốc hay không?

Thứ hai, trong 10 năm qua, Mỹ đã giảm 11 điểm tự do trên thang của Freedom House, và lọt vào top 25 quốc gia có tốc độ giảm điểm cao nhất trong cùng thời kỳ. Thế giới, trước hết chính đồng minh Châu Âu của Mỹ thất vọng, lên án trước sự tụt dốc về sinh hoạt chính trị-dân chủ của Mỹ. Chưa khi nào mô hình dân chủ đa đảng kiểu Mỹ bộc lộ nhiều “tử huyệt” đến vậy, không ít chuyên gia, học giả thừa nhận, nền dân chủ đa đảng ở Mỹ cũng đang suy yếu vì các tin giả có mục đích chính trị, các vụ hành hung vì động cơ phân biệt chủng tộc, và đấu đá đảng phái.  Vậy việc Freedom House vẫn “nỗ lực khẳng định” đưa một nước liên tục giảm điểm lên làm lãnh đạo toàn cầu, nước đó sẽ lãnh đạo thế giới đi lên hay đi xuống?

Thứ ba, nếu dân chủ đa đảng không thể đến từ nỗ lực, từ sự trưởng thành của người dân trong một quốc gia, mà phải đến từ nước Mỹ, thì nó là dân chủ hay Mỹ chủ?

Chừng nào nước Mỹ chưa đưa ra được câu trả lời hợp lý cho những vấn đề này, thì sự “lãnh đạo” của họ sẽ còn bị quốc tế hoài nghi, và các nỗ lực can thiệp chính trị của họ sẽ vẫn còn bị xem là không chính đáng.

 Nguyễn Biên Cương