Bình luận về cách RSF chấm điểm “tự do báo chí” cho Hoa Kỳ

Nhân ngày Tự do báo chí thế giới, được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc khai sinh từ ngày 20.12.1993 nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của tự do báo chí và nhắc nhở các chính phủ về bổn phận phải tôn trọng và duy trì quyền tự do ngôn luận theo Điều 19 của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền. Các tổ chức như Phóng viên không biên giới (RSF) đã dùng ngày này để chỉ ra những biện pháp bạo lực và độc đoán của các nhà cầm quyền đối với báo chí, như bắt giam và giết hại các nhà báo. Bản thân trong báo cáo của tổ chức RSF xếp hạng về tự do báo chí hàng năm, cũng lấy các tiêu chí về các nhà báo bị sách nhiễu, bắt, giam giữ, giết hại là tiêu chí chấm điểm các quốc gia có tự do báo chí hay không.

Thống kê của nhóm "US press freedom tracker về vi phạm tự do báo chí của Mỹ liên quan đến phong trào BLM

Trong báo cáo xếp hạng tự do báo chí năm 2021 của RSF đã xếp hạng Việt Nam đứng thứ 175/180 quốc gia trên thế giới, còn Hoa Kỳ xếp thứ 44/180 quốc gia. Lý do được đưa ra cho việc xếp thứ hạng thấp cho Việt Nam là: (1) các phương tiện truyền thông của Việt Nam đều tuân theo mệnh lệnh của Đảng Cộng sản; (2) Đảng sử dụng bộ luật hình sự, đặc biệt là ba điều khoản theo đó “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, “tuyên truyền chống nhà nước” và “lợi dụng các quyền tự do, dân chủ để đe dọa lợi ích của nhà nước” có thể trừng phạt các blogger và nhà báo bằng các án tù dài hạn, lấy dẫn chứng bắt 3 thành viên của “Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam (IJAVN)”, Phạm Đoan Trang và 30 nhà báo hiện đang bị giam giữ tại các nhà tù của Việt Nam; (3) chính quyền cải tiến các phương pháp trấn áp kỹ thuật số, quân đội đã tạo ra một bộ phận chiến tranh mạng quân sự mạnh 10.000 người được gọi là "Lực lượng 47", có nhiệm vụ bảo vệ Đảng và nhắm mục tiêu vào các blogger bất đồng chính kiến.

Còn với Hoa Kỳ, nội dung RSF chủ yếu ca ngợi chính quyền Biden đang nỗ lực bảo vệ nền tự do báo chí và lên án chính quyền Trump khiến (1) nhiều hãng tin bị biến mất, gây mất lòng tin vào các phương tiện truyền thông chính thống (phê phán Trump có nhiều tuyên bố lên án các trang báo tiếng tăm là “tin tức giả mạo” và các nhà báo nổi tiếng là “kẻ thù của nhân dân”); (2) ​​gần 400 nhà báo bị hành hung và hơn 130 bị giam giữ vào năm 2020 đã diễn ra khi họ cố gắng đưa tin về các cuộc biểu tình trên toàn quốc chống lại sự phân biệt chủng tộc có hệ thống và sự tàn bạo của cảnh sát đối với người da màu; (3) lên án Quyết định của Bộ Tư pháp Biden theo đuổi đơn kháng cáo quyết định dẫn độ của tòa án Vương quốc Anh với nhà xuất bản Wikileaks Julian Assange dẫn đến việc anh ta tiếp tục bị giam giữ trong nhà tù Belmarsh, nơi sức khỏe tinh thần và thể chất của anh ta đang bị đe dọa. Nếu kháng cáo của chính phủ Hoa Kỳ thành công, Assange có thể phải đối mặt với cuộc sống có thể trong nhà tù Hoa Kỳ vì công bố thông tin vì lợi ích chung.

Như vậy, có thể thấy cách “biện hộ” trắng trợn của RSF cho cùng vấn đề tự do báo chí ở Mỹ và Việt Nam khi RSF gọi các vấn nạn xâm phạm tự do báo chí của Hoa Kỳ chỉ là “dấu hiệu gây rắc rối cho tự do báo chí vẫn tồn tại” (tức là xem xâm hại tự do báo chí của Hoa Kỳ chỉ là biểu hiện có tính nhất thời), còn cùng với đó lại cho việc kiểm duyệt báo chí và xử lý những blogger, nhà báo vi phạm pháp luật Việt Nam thuộc về “bản chất chế độ chính trị”.

Tạm thời chưa bàn đến sự khách quan trong đánh giá, gán ghép những vi phạm về "tự do báo chí" đối với Việt Nam. Nhưng điều thấy rõ ngay, RSF thống kê quá sơ sài các vụ vi phạm tự do báo chí của Mỹ. Có thể kể ngay một số ví dụ dưới đây được truyền thông và thế giới bóc mẽ, mà với hạn chế về khả năng tìm kiếm, chắc chắn sự liệt kê dưới đây là vô cùng khiêm tốn so với thực tiễn:

(1)   Hoa Kỳ tài trợ cho các tòa báo tấn công công dân, chính thể, tổ chức đất nước khác. Điều này ta có thể nhìn thấy rõ nhất qua ban Việt ngữ đài VOA, RFA, chuyên đưa tin sai, tin vịt, tin xuyên tạc tình hình Việt Nam và trả lương khủng cho các kẻ cung cấp tin giả, tin sai sự thật này.

(2)   Truyền thông Hoa Kỳ bị vô khối các nước trên thế giới tố cáo đưa tin vì lợi ích của nước Mỹ, tẩy trắng và che giấu tội ác của băng đảng khủng bố ở Syria và các nước Bắc Phi, Trung Đông; đưa tin giả mạo, truyền tin theo các tổ chức, nhân viên tình báo, NGO ở các nước này. Nói không ngoa, truyền thông Hoa Kỳ bảo kê cho thế lực gieo rắc tội ác cho nhân dân các nước khác.

(3)   Chính phủ Hoa Kỳ đóng cửa, đưa vào diện kiểm duyệt hay danh sách hãng truyền thông được thành lập hợp pháp trong nước Mỹ, ví dụ như 9 hãng truyền thông bị tố “thân Trung Quốc” đã bị liệt vào danh sách “hãng truyền thông nước ngoài” ở Hoa Kỳ.

(4)   Vô khối nhà báo Mỹ bị buộc từ chức khi có phát ngôn hay quan điểm không đồng thuận với sự kiểm duyệt thông tin từ chính phủ. Cái này chỉ cần google sẽ cho vô khối ví dụ. Còn những thống kê về số nhà báo Mỹ bị bắt, bị hành hung, tòa báo bị đóng cửa mà RSF “điểm tin” trong báo cáo nói trên chỉ là mới liên quan đến riêng phong trào biểu tình BLM!

(5)   Hoa Kỳ không có luật pháp trực tiếp quản lý báo chí như Việt Nam, nhưng cũng có vô khối các luật khác để kiểm soát và xử lý các nhà báo không “tuyên truyền đúng định hướng” như  Đạo luật gián điệp năm 1917 và Đạo luật Phản loạn năm 1918 

…

Qua đó có thể thấy rõ rằng, Hoa Kỳ đẻ ra, nuôi dưỡng những tổ chức như RSF để “bào chữa”, “chạy tội” cho tình trạng vi phạm tự do báo chí của chính nước mình và thổi phồng, nghiêm trọng hóa các “vi phạm tự do báo chí” các nước khác vì mục tiêu chính trị.

Nguyễn Biên Cương