Cáo buộc vô căn cứ của CPJ về tự do báo chí Việt Nam

 

CPJ mới công khai cái gọi là “báo cáo nghiên cứu về tình hình tự do báo chí và đàn áp truyền thông toàn thế giới trong năm 2021” đánh giá “Chính quyền Hà Nội bị liệt vào nhóm bỏ tù nhiều nhà báo nhất trên thế giới, với 23 ký giả hiện đang phải chịu các án tù khác nhau”. Đáng chú ý, ba đối tượng “dân chủ” cộm cán đồng thời cũng là “cộng tác viên” của Đài Á châu tự do (RFA) là Nguyễn Văn Hoá, Nguyễn Tường Thuỵ và Trương Duy Nhất cũng nằm trong danh sách mà CPJ đưa ra.

Để làm “sinh động” thêm bản báo cáo của CPJ, Đài RFA đã thực hiện phỏng vấn với Trịnh Hữu Long, Tổng biên tập của Luật khoa Tạp chí và không lấy gì làm lạ khi đây vẫn là những nhận xét, đánh giá hết sức thiếu thực tiễn, mang tính chụp mũ, đặt điều về tự do báo chí tại Việt Nam. Đồng đảng của Phạm Đoan Trang nói rằng: “Tôi nghĩ rằng đây là một cái bản danh sách, hay có thể nói là "bản thành tích" cực kỳ đáng xấu hổ, cực kỳ đáng lên án của chính quyền Việt Nam.

Và một điều vô cùng đau lòng nữa là trong danh sách này có một người đồng nghiệp cực kỳ thân thiết của tôi là nhà báo Phạm Đoan Trang, người đã cùng tôi lập ra tờ Luật Khoa.

Thế thì tôi nghĩ rằng nó cho thấy một vấn đề rất là lớn của đất nước chúng ta là cái việc hình sự hoá hành vi ngôn luận, trong đó có hành vi ngôn luận của nhà báo.”

Rõ ràng CPJ đã cố tình tạo dựng sự mập mờ bằng cách tảng lờ không quan tâm tới sự khác nhau giữa người hoạt động báo chí với tư cách là hoạt động nghề nghiệp được xã hội công nhận và được pháp luật bảo vệ, với người sử dụng internet làm phương tiện truyền bá ý kiến đi ngược tiến trình phát triển xã hội, tuyên truyền luận điệu sai trái, bình luận một số sự kiện - vấn đề một cách tiêu cực, xuyên tạc và bịa đặt,... từ đó gây hoang mang trong dư luận, làm mất ổn định xã hội.

Trên thực tế, ở Việt Nam không có phóng viên hay nhà báo nào bị bỏ tù mà chỉ có người vi phạm pháp luật bị xử lý theo quy định của pháp luật. Những trường hợp được CPJ viện dẫn ra để chứng minh cho cái gọi là “Việt Nam là một trong những nước bắt giam nhiều nhà báo nhất thế giới” như: Nguyễn Văn Hoá, Nguyễn Tường Thuỵ và Trương Duy Nhất… thực chất chỉ là những phần tử hoạt động chống đối chế độ và Nhà nước, gây mất an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, vi phạm pháp luật nhà nước và hiện đang chịu sự trừng trị thích đáng của pháp luật.

Có thể kể đến như trường hợp của Nguyễn Văn Hoá. Theo cáo trạng: “từ năm 2013, Nguyễn Văn Hóa đã lập trang Facebook “Nguyễn Văn Hóa (Maria Luygonjaga) để chia sẻ, phát tán các bài viết, video, hình ảnh có nội dung kích động, xuyên tạc sự thật, tuyên truyền các luận điệu phản động, trái với đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Mục đích nhằm kích động người dân tụ tập biểu tình sau sự cố môi trường biển và tình hình lũ lụt trên địa bàn Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

Từ năm 2014 đến tháng 1/2015, Nguyễn Văn Hóa đã sử dụng blog “Luoishoa” để đăng tải, phát tán các tài liệu có nội dung tuyên truyền, xuyên tạc, phỉ báng chính quyền, phao tin, bịa đặt gây hoang mang trong quần chúng.

Nội dung các tài liệu này Nguyễn Văn Hóa copy, phát tán lại các bài viết của đối tượng thù địch khác; một số hình ảnh, tài liệu, video do đối tượng tự viết, tự quay phim, chụp ảnh hoặc biên tập lại với bút danh “Con kiến con” và gửi ra cho các báo, đài nước ngoài để tiếp tục phát tán.”

Với những hành vi như trên, Nguyễn Văn Hóa đã bị bắt vào ngày 11/1/2017, sau đó bị Tòa  án tuyên phạt 7 năm tù giam về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” quy định tại khoản 1, Điều 88, Bộ luật Hình sự.

Đơn cử, ngày 5/1/2021, TAND thành phố Hồ Chí Minh đã xét xử sơ thẩm và tuyên phạt bị cáo Phạm Chí Dũng 15 năm tù, Nguyễn Tường Thụy và Lê Hữu Minh Tuấn, mỗi bị cáo 11 năm tù về tội “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống phá Nhà nước CHXHCN Việt Nam".

Bản án nghiêm minh, đúng pháp luật này được đưa ra dựa trên những tài liệu, chứng cứ rõ ràng, không thể bác bỏ về hành vi phạm tội của ba bị cáo này, trong đó riêng Phạm Chí Dũng đã sử dụng nhiều bút danh khác nhau để viết, đăng tải 1.530 tin, bài viết trên trang “Việt Nam Thời báo” của tổ chức bất hợp pháp “Hội Nhà báo độc lập Việt Nam” với nội dung tuyên truyền, xuyên tạc, phỉ báng chính quyền nhân dân, bịa đặt, xâm phạm uy tín của Đảng Cộng sản Việt Nam và chống Nhà nước XHCN Việt Nam.

Hoặc gần đây, phiên tòa xét xử Phạm Thị Đoan Trang ngày 14/12/2021. Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát, từ ngày 16/11/2017 đến 5/12/2018, Đoan Trang có hành vi làm ra, tàng trữ, lưu hành các tài liệu, bài viết có nội dung nhằm chống Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. Cáo trạng xác định, Đoan Trang đã trả lời phỏng vấn trên truyền thông nước ngoài với nội dung xuyên tạc đường lối, chính sách của Nhà nước, phỉ báng chính quyền nhân dân. Cụ thể, Đoan Trang có hành vi tàng trữ các tài liệu: "Báo cáo tóm tắt về thảm họa môi trường biển Việt Nam"; "Đánh giá chung về tình hình nhân quyền tại Việt Nam"; "Báo cáo đánh giá về luật tôn giáo và tín ngưỡng năm 2016 liên quan đến việc thực hiện quyền tự do tôn giáo và tín ngưỡng ở Việt Nam". Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát, các tài liệu trên có nội dung tuyên truyền "luận điệu chiến tranh tâm lý, phao tin bịa đặt gây hoang mang trong nhân dân, tuyên truyền thông tin xuyên tạc đường lối, chính sách của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam". Như vậy, Phạm Thị Đoan Trang vừa viết bài, vừa trả lời phỏng vấn với các nội dung tuyên truyền chống Nhà nước. Đồng thời, vẫn còn nhiều đầu mục ấn phẩm khác có nội dung sai trái như việc xuất bản, tán phát tài liệu “Báo cáo Đồng Tâm”, “Chính trị bình dân”…

Như vậy, CPJ cố tình tạo dựng khái niệm “nhà báo tự do”, và sử dụng điều này làm chiêu bài để lên án, gây sức ép, thậm chí đòi “trừng phạt” với chính quyền nhà nước Việt Nam hòng đạt mục đích đen tối.

Ngày 22/5/2021, một người Mỹ là B.Brown (B.Bờ-rao) bị cảnh sát Anh tạm giữ với các tội danh: quá hạn hộ chiếu, gây rối trật tự công cộng. Trả lời phỏng vấn của The Guardian (Người bảo vệ), B. Brown cho rằng mình vô tội, đồng thời xin được tị nạn chính trị tại Anh, vì là đối tượng bị “đàn áp tự do báo chí” tại Mỹ. Tuy nhiên, nhìn vào “bản thành tích đen” trong quá khứ của B.Brown và hành động phạm pháp vừa qua, nhà chức trách nước Anh không thể không thận trọng trước yêu cầu của anh ta.

Thí dụ: năm 2011, B.Brown lập Dự án PM (Project PM) hợp tác với trang wikiwikiweb (thường gọi là wiki) để chia sẻ nội dung thư điện tử và thông tin bị rò rỉ về công việc nội bộ của các tổ hợp quân sự – công nghiệp Mỹ; năm 2013, B.Brown bị chính phủ Mỹ tuyên phạt 63 tháng tù và nộp khoản tiền bồi thường 890.000 đô-la vì đã tấn công và tiết lộ thư điện tử của tập đoàn bảo mật Stratfor. Với tính chất nghiêm trọng thể hiện rõ trong bản án, B.Brown phải chấp hành hình phạt theo quy định của pháp luật Mỹ. Thế nhưng năm 2014, Báo cáo Xếp hạng tự do báo chí của RSF (Phóng viên không biên giới) đã hạ Mỹ 13 bậc vì cho rằng việc xét xử B.Brown là hành động coi “người tố giác sự thật là kẻ thù”! Ðồng thời, PEN (Văn bút quốc tế) còn bênh vực B.Brown khi khẳng định người này không phải chịu trách nhiệm cho việc chia sẻ các link (liên kết), nhấn mạnh việc buộc tội B.Brown sẽ đe dọa tự do thông tin trong kỷ nguyên số. Ðáng chú ý, dù được một số tổ chức quốc tế về báo chí tôn xưng là nhà báo, B.Brown chưa từng được đào tạo về nghề báo, cũng như chưa từng làm việc chính thức tại bất kỳ một tòa soạn báo chí nào trên thế giới.

Thực tế, B.Brown không phải trường hợp cá biệt đã được các tổ chức quốc tế liên quan báo chí nhận vơ là “nhà báo”. Dưới góc nhìn, cách lập luận méo mó của các tổ chức này, một số người vốn là mối đe dọa với an ninh, trật tự xã hội ở nhiều quốc gia bỗng hóa thành “nhà báo tự do”, “phóng viên độc lập”, “nhà báo công dân”. Thực chất, đây là các khái niệm rất mù mờ, không có tiêu chuẩn cụ thể, vì theo cách hiểu này thì chỉ cần đăng tải, chia sẻ một vài nội dung gây tranh cãi trên mạng xã hội, blog cá nhân là có thể trở thành “nhà báo”. Ðặc biệt, nhiều ý kiến còn cho rằng, với chiêu bài bảo vệ “vô giới hạn” của RSF, ICIJ (Liên đoàn Nhà báo điều tra quốc tế), CPJ (Ủy ban Bảo vệ nhà báo), bất kỳ những ai có thể coi là “nhà báo” như trên đều có thể vin vào nghề nghiệp của mình để vi phạm pháp luật tại quốc gia họ đang sinh sống và làm việc. Ðó sẽ là cái cớ để các tổ chức này dựa vào đó can thiệp, tham gia vào mọi sự kiện mà họ cho là có “đàn áp tự do báo chí”, bất chấp dù đó là sự thật hay không.

Cũng tại Anh, RSF đang kêu gọi chính phủ Anh phóng thích J. Assange (Ơ-xan-dơ), người đã bị Sở Cảnh sát Anh bắt giữ ngày 11/4/2019 vì vi phạm các điều kiện bảo lãnh. Ðược biết, J.Assange là người sáng lập và quản trị trang wikileak chuyên cung cấp thông tin không kiểm chứng, làm lộ bí mật của nhiều quốc gia. Từ năm 2010, Mỹ đã mở một cuộc điều tra đối với trang wikileak, cáo buộc J.Assange phạm tội gián điệp. Ngoài ra, trong thời gian sinh sống tại Thụy Ðiển, J.Assange còn bị truy nã quốc tế về hành vi tấn công tình dục với một số phụ nữ.

Còn tại Pháp, ngày 8/10/2020, RSF và IFJ (Liên đoàn Nhà báo quốc tế) đã gửi kiến nghị, yêu cầu chính phủ Pháp thả ngay năm “nhà báo” trong vụ gây rối tại sân bay Charles de Gaulle (Sác-lơ đờ Gôn). Tuy nhiên, theo thư phản hồi của chính phủ Pháp, giới chức trách nước này đã trả tự do ngay lập tức cho ba phóng viên đến từ các đơn vị báo chí chính danh đang tác nghiệp tại hiện trường ở thời điểm đó; còn năm trường hợp được đề cập trong báo cáo của RSF, IFJ không hề có thẻ hành nghề và phương tiện hỗ trợ nghiệp vụ báo chí.

Nhiều năm qua, Việt Nam vẫn thường xuyên bị các tổ chức nhân danh nhân quyền, “tự do ngôn luận, tự do báo chí” vu khống, vu cáo. Ngày 21/4/2021, qua cái gọi là “Bảng chỉ số tự do báo chí thế giới 2021”, RSF xếp Việt Nam trong nhóm “có tình trạng rất tồi tệ” mà nội dung chỉ lặp lại những cáo buộc vô căn cứ, như cho rằng Việt Nam tăng cường kiểm duyệt mạng xã hội, bắt giữ nhiều “nhà báo độc lập” trước thềm Ðại hội XIII của Ðảng… Ðặc biệt, bất chấp quá trình điều tra vụ án được tiến hành một cách khách quan, kỹ lưỡng, chứng cứ đầy đủ, rõ ràng, RSF vẫn lớn tiếng bênh vực Phạm Ðoan Trang – người bị khởi tố về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” quy định tại Ðiều 88 Bộ luật Hình sự 1999 và “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” quy định tại Ðiều 117 Bộ luật Hình sự 2015.

Không hề quan tâm đến pháp luật Việt Nam cũng như thực tế phát triển của báo chí Việt Nam, các tổ chức quốc tế tự nhận “đấu tranh cho tự do báo chí” hầu như chỉ chăm chăm tập trung vào việc cổ súy, bao biện cho hành vi sử dụng mạng xã hội để vi phạm pháp luật, đăng tải thông tin sai sự thật, thiếu kiểm chứng. Cũng nhờ nhận được sự tung hô từ RSF, CPJ, một số kẻ vô công rồi nghề trên mạng bỗng trở thành “nhà báo tự do”, kiếm được nguồn thu nhập khủng từ các quỹ hỗ trợ dân chủ, học bổng xã hội dân sự, giải thưởng nhân quyền.

Việt Nam luôn quan tâm, bảo vệ quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận của công dân, đồng thời sẵn sàng nghiêm túc ghi nhận, xem xét báo cáo, đánh giá, thư ngỏ,… từ các tổ chức nhân quyền hoặc báo chí bằng thái độ công bằng, cầu thị. Các năm qua, Nhà nước Việt Nam thường xuyên tổ chức, tạo điều kiện cho các phóng viên quốc tế theo dõi, đưa tin tại các sự kiện quan trọng của Việt Nam và thế giới tổ chức tại Việt Nam, giúp phóng viên nước ngoài tham quan tìm hiểu về cuộc sống và tình hình nhân quyền trong nước, cho phép phóng viên nước ngoài tác nghiệp tại một số cơ sở trại giam để có cái nhìn khách quan, công tâm hơn về vấn đề tù nhân, bác bỏ các cáo buộc vô căn. Tuy nhiên, như mọi quốc gia tôn trọng pháp quyền trên thế giới, Nhà nước Việt Nam tuyệt đối không nhượng bộ, bỏ qua hành động vi phạm pháp luật dưới chiêu bài “tự do ngôn luận, tự do báo chí”. Vì thế những tổ chức xưng danh phóng viên, ký giả quốc tế cần xem lại sự nhân danh cũng như hành động thực tế của họ để sớm điều chỉnh hành xử một cách văn minh, không đưa ra các báo cáo sai lệch, thiên vị, can thiệp thô bạo vào công việc nội bộ của các quốc gia. Nếu không những hành vi đó sẽ tự làm tổn hại đến uy tín của chính họ và sẽ biến các tổ chức này trở thành lực cản, ngược chiều với xu hướng tự do, dân chủ, văn minh, tiến bộ của thế giới.