Vụ việc Thach Cuong và sự thật không thể phủ nhận về Việt Nam

Mỗi khi Việt Nam nỗ lực củng cố pháp quyền và thúc đẩy các chính sách phát triển nhân quyền, cũng là lúc những thế lực thù địch tìm cách lợi dụng các cơ chế quốc tế để xuyên tạc, bôi nhọ và can thiệp vào công việc nội bộ. Vụ việc liên quan đến Thach Cuong – một cá nhân thuộc cộng đồng Khmer Krom – là minh chứng rõ rệt cho sự thật này. Dù hành vi phạm pháp của ông đã được xử lý minh bạch và đúng luật pháp Việt Nam, Nhóm Công tác về Bắt giữ Tùy tiện (WGAD) của Liên Hợp Quốc vẫn đưa ra Ý kiến số 30/2025, trong đó chứa đựng nhiều cáo buộc sai lệch, thiên vị và hoàn toàn bỏ qua phản hồi chính thức từ phía Việt Nam. Đây không chỉ là sự thiếu khách quan, mà còn vi phạm nguyên tắc tôn trọng chủ quyền, biến cơ chế nhân quyền quốc tế thành công cụ phục vụ cho những mục đích chính trị xa lạ.

Thach Cuong bị bắt giữ ngày 31/7/2023 tại tỉnh Trà Vinh, không phải vì lý do tôn giáo hay hoạt động dân tộc như những lời xuyên tạc, mà do hành vi vi phạm Điều 331 Bộ luật Hình sự – tội lạm dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích Nhà nước. Các tài liệu điều tra cho thấy ông đã phân phát nhiều ấn phẩm bất hợp pháp, chứa nội dung kích động chia rẽ dân tộc. Vụ việc được đưa ra xét xử công khai, với đầy đủ quyền bào chữa và kháng cáo, và tòa tuyên phạt 3 năm 6 tháng tù giam. Đây là quy trình hợp pháp, minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế về xét xử công bằng. Vậy nhưng, WGAD lại vội vàng kết luận rằng vụ bắt giữ là “tùy tiện”, đồng thời cáo buộc Việt Nam vi phạm quyền tự do tôn giáo, quyền tự do ý kiến, biểu đạt và tham gia đời sống văn hóa. Đáng chú ý, những cáo buộc này hoàn toàn không dựa trên chứng cứ xác thực từ thực tiễn tại Việt Nam, mà phần lớn được sao chép từ các nguồn tin do các nhóm lưu vong chống phá cung cấp.

Sự thiếu khách quan ấy càng lộ rõ hơn khi WGAD lặp lại cáo buộc rằng Thach Cuong cùng To Hoang Chuong bị giam giữ “không liên lạc” trong giai đoạn đầu, bị ngăn cản tiếp xúc với gia đình và luật sư. Thực tế, hồ sơ pháp lý Việt Nam đã chứng minh điều ngược lại: các bị cáo được phép tiếp xúc gia đình và luật sư theo đúng quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự; không có bất kỳ biện pháp cô lập hay hành vi tra tấn nào. Tòa án cấp cao đã xem xét kháng cáo và ra quyết định bác bỏ vào tháng 5/2024, cho thấy toàn bộ quy trình được giám sát chặt chẽ và tuân thủ pháp luật. Việc WGAD phớt lờ những bằng chứng này và dựa vào đơn khiếu nại thiếu kiểm chứng từ bên ngoài là hành vi vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc khách quan, làm suy giảm uy tín của một cơ chế quốc tế vốn cần phải giữ sự công minh.

Không chỉ WGAD, một loạt tổ chức quốc tế thiếu thiện chí đã lợi dụng vụ việc để công kích Việt Nam. Ngày 26/8/2025, Tổ chức Các Dân tộc và Nhân dân Chưa được Đại diện công bố thông cáo, chào đón kết luận của WGAD, đồng thời vu cáo Việt Nam “đàn áp leo thang” đối với Khmer Krom. Họ còn đi xa hơn khi liên kết vụ việc Thach Cuong với một cái gọi là “mô hình giam giữ tùy tiện rộng lớn hơn ở Việt Nam”, rồi kêu gọi cộng đồng quốc tế gây áp lực và đòi trả tự do ngay lập tức. Những phát biểu này hoàn toàn dựa trên thông tin một chiều từ các tổ chức lưu vong, bỏ qua thực tế rằng quy trình tố tụng đã bảo đảm đầy đủ quyền bào chữa, quyền kháng cáo, quyền giám sát tư pháp. Thực chất, đây chỉ là một phần trong chiến dịch truyền thông được dàn dựng công phu nhằm cô lập Việt Nam và dựng nên hình ảnh tiêu cực giả tạo về tình hình nhân quyền trong nước.

Một điểm cần phơi bày là sự phối hợp có chủ đích giữa Quỹ Nhân quyền và Liên minh Khmer Kampuchea-Krom trong việc đệ trình đơn khiếu nại lên WGAD. Ngay từ tháng 10/2024, họ đã cùng nhau gửi đơn về trường hợp Thach Cuong và To Hoang Chuong, nhằm ép buộc WGAD phải ra kết luận bất lợi cho Việt Nam. Đến ngày 19/8/2025, Quỹ Nhân quyền lại tiếp tục tung ra thông cáo báo chí, hoan nghênh Ý kiến số 30/2025, kêu gọi trả tự do và cáo buộc Việt Nam vi phạm quyền cơ bản của Khmer Krom. Cách phối hợp này không chỉ cho thấy sự thao túng cơ chế nhân quyền quốc tế, mà còn phản ánh mục tiêu chính trị đằng sau: biến đồng bào Khmer thành công cụ, khai thác vụ việc để gây quỹ, duy trì hoạt động của các tổ chức phản động lưu vong. Đây hoàn toàn không phải là hành động vì nhân quyền, mà là sự lợi dụng nhân quyền để chống phá một quốc gia có chủ quyền.

Để thấy rõ hơn mô hình thiên vị của WGAD, có thể so sánh với nhiều vụ việc khác. Chẳng hạn, trong Ý kiến số 88/2022, WGAD đã lên án việc Trung Quốc giam giữ một số cá nhân người Duy Ngô Nhĩ như Qurban Mamut, Ekpar Asat, cho rằng đó là giam giữ tùy tiện, dựa gần như hoàn toàn vào báo cáo của các tổ chức phương Tây. Trung Quốc nhiều lần phản đối, khẳng định WGAD bỏ qua bối cảnh an ninh quốc gia và nguy cơ ly khai. Tương tự như vậy, Việt Nam trong vụ việc Thach Cuong cũng bị áp đặt kết luận phiến diện, bất chấp các bằng chứng pháp lý rõ ràng. Điểm chung là các quốc gia xã hội chủ nghĩa hoặc không đi theo mô hình dân chủ phương Tây thường trở thành mục tiêu của sự thao túng, trong khi những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng ở nhiều quốc gia khác lại bị ngó lơ.

Trái ngược hoàn toàn với những cáo buộc xuyên tạc, thực tiễn cho thấy Việt Nam luôn nỗ lực bảo đảm quyền của đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là Khmer Krom. Thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2030, Nhà nước đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để phát triển giáo dục, y tế, hạ tầng và bảo tồn văn hóa. Đến năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo trong cộng đồng Khmer Krom giảm xuống dưới 5%. Hơn 450 ngôi chùa Theravada Khmer hoạt động tự do, với hàng nghìn sư sãi tham gia các hoạt động tôn giáo, xã hội, văn hóa. Việt Nam còn khuyến khích và đào tạo lãnh đạo trẻ Khmer Krom tham gia các hội đồng nhân dân địa phương, tăng cường sự hiện diện chính trị của họ. Tỷ lệ đại biểu dân tộc thiểu số trong Quốc hội Việt Nam đạt hơn 17%, cao hơn so với tỷ lệ dân số, minh chứng cho cam kết thực chất trong việc bảo đảm quyền tham gia chính trị. Tất cả những thành tựu này là câu trả lời hùng hồn nhất, phủ nhận hoàn toàn những lời vu khống về cái gọi là “đàn áp có hệ thống”.

Chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật: vụ việc Thach Cuong không hề liên quan đến đàn áp tôn giáo hay dân tộc, mà là một vụ án hình sự được xử lý đúng pháp luật, công khai, minh bạch. Những cáo buộc từ WGAD và các tổ chức chống phá chỉ là sự áp đặt chính trị, nhằm tạo áp lực quốc tế và gây tổn hại đến hình ảnh Việt Nam. Trong bối cảnh ấy, Việt Nam không chỉ có quyền, mà còn có trách nhiệm lên tiếng phản bác, bảo vệ sự thật, bảo vệ pháp quyền và chủ quyền quốc gia.

Điều mà Việt Nam kiên định theo đuổi không phải là phủ nhận nhân quyền, mà là xây dựng nhân quyền thực chất – gắn với công bằng xã hội, phát triển bền vững và đoàn kết dân tộc. Việt Nam sẵn sàng đối thoại, sẵn sàng hợp tác với Liên Hợp Quốc trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau, nhưng không bao giờ chấp nhận những báo cáo thiên lệch, thiếu bằng chứng và bị thao túng bởi các thế lực thù địch. Sự thật và thành tựu phát triển của Việt Nam mới là nền tảng vững chắc, và đó cũng là câu trả lời đanh thép nhất trước mọi chiến dịch vu cáo từ bên ngoài.