Việt Nam với quyết tâm chống bạo lực với phụ nữ và trẻ em gái

 

Tại Khóa họp 53 HĐNQ, diễn ra từ ngày 19/6-14/7/2023, theo hình thức kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến, thu hút sự tham dự của đông đảo đại diện các nước, tổ chức quốc tế liên chính phủ và một số tổ chức phi chính phủ. Phái đoàn Việt Nam tại Geneva đã tích cực phát biểu tại nhiều phiên họp, phiên thảo luận về nhiều chủ đề như về BĐKH và quyền lương thực, bảo trợ xã hội và sự tham gia, lãnh đạo của phụ nữ, quyền sức khỏe, quyền giáo dục, mua bán người, đói nghèo cùng cực, chống bạo lực với phụ nữ và trẻ em gái... Tham gia các diễn đàn này, Việt Nam đã tích cực chia sẻ kết quả, kinh nghiệm của Việt Nam đồng thời học hỏi kinh nghiệm các nước trong việc nâng cao năng lực bảo vệ quyền con người.

Bạo lực trên cơ sở giới, đặc biệt là bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái đang là vấn đề báo động ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đây được coi là trở ngại lớn nhất trong tiến trình xóa bỏ bất bình đẳng giới. Đặc biệt, tình trạng xâm hại, bạo lực với trẻ em gái đang ngày càng diễn biến phức tạp và trở thành vấn đề bức xúc trong xã hội. Bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái là nguy cơ tiềm tàng phá vỡ những giá trị tốt đẹp của gia đình, gây mất trật tự an toàn xã hội và đặc biệt là vi phạm nghiêm trọng tới quyền con người.

Trong xã hội ngày nay, việc bạo lực với phụ nữ không chỉ dừng lại ở việc đánh đập hành hạ thể xác, gây ra những tổn thương về sức khỏe của người phụ nữ mà nó còn thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau. Những tổn thương gây ra trên thể xác thì còn có thể có ngày lành, nhưng những tổn thương, những vết cắt sâu trong tâm lý, tinh thần thì mãi mãi vẫn còn đó, in hằn trong tâm trí của những người phụ nữ khốn khổ. Có thể trong một gia đình, người phụ nữ chẳng bao giờ bị đánh đập, nhưng lại bị ép làm những công việc nặng nhọc, không một ngày ngơi nghỉ, cuộc sống tù túng, không được sự an ủi san sẻ, động viên từ những người thân trong gia đình, đặc biệt là từ người chồng. Hoặc họ phải liên tục nghe những lời mắng nhiếc sỉ nhục, thậm tệ xuất phát từ nhiều nguyên nhân như không sinh được con trai, ăn bám,… phải chịu sức ép từ gia đình chồng hoặc những lời bêu rếu về ngoại hình xấu xí, mập mạp sau khi sinh con. Tất cả đều là những kiểu bạo lực đáng sợ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và tâm hồn của người phụ nữ, trong khi phụ nữ lại là những có thể có tâm hồn vô cùng nhạy cảm, chỉ cần một tác động nhỏ thôi là có thể để lại cho họ những tổn thương sâu sắc.

Bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái có thể xảy ra ở khắp mọi nơi: trong nhà, trường học, nơi làm việc, công viên, phương tiện giao thông công cộng, nhà thi đấu thể thao và cả môi trường trực tuyến. Bạo lực trên cơ sở giới được coi là một vấn đề vi phạm quyền con người dai dẳng, có tính tàn phá nhưng lại vẫn còn bị xem nhẹ trên thế giới.

Trên toàn cầu có gần 1 trong 5 phụ nữ đã trải qua bạo lực thể chất hoặc tình dục - bao gồm cả xâm hại trực tuyến, bởi chồng/ bạn tình hiện tại hoặc trong quá khứ trong vòng một năm trở lại. 85% phụ nữ trên toàn cầu đã chứng kiến bạo lực trên không gian mạng xảy ra đối với một phụ nữ khác và 38% phụ nữ đã trải qua bạo lực trên không gian mạng.

Tại Việt Nam, kết quả của Điều tra quốc gia lần thứ 2 về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019 cho thấy 63% phụ nữ đã kết hôn trong độ tuổi 15-64 cho biết họ đã trải qua một số hình thức bạo lực ít nhất một lần trong đời bởi chồng hoặc bạn tình. Hơn nữa, một nửa số phụ nữ bị bạo lực giữ im lặng và hơn 90% người bị bạo lực không tìm kiếm bất kỳ sự giúp đỡ nào.

Phụ nữ khuyết tật, thanh thiếu niên, thành viên cộng đồng LGBTQI+ và người dân tộc thiểu số là những đối tượng có nhiều nguy cơ bị xâm hại hoặc quấy rối hoặc bị lạm dụng hình ảnh trực tuyến. Số liệu thống kê cũng cho thấy, từ 40 đến 68% phụ nữ trẻ là người khuyết tật bị bạo lực tình dục trước 18 tuổi.

Có thể nói, nhiều năm qua, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có khung pháp lý nhằm bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em tương đối hoàn chỉnh. Điều này được thể hiện trong các quy định của chính sách và pháp luật, bảo đảm bình đẳng giới và vì sự tiến bộ của phụ nữ được ban hành và thực thi như: Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030; Chương trình hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình giai đoạn 2010-2020; Chiến lược quốc gia bình đẳng giới giai đoạn 2011-2020… Đặc biệt, Quyết định 1464/QĐ-TTg ngày 22/7/2016 của Thủ tướng Chính phủ về Đề án “Phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới giai đoạn 2016 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030” với mục tiêu thực hiện có hiệu quả công tác phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; người có nguy cơ bị bạo lực và nạn nhân của bạo lực trên cơ sở giới được phát hiện, can thiệp và hỗ trợ kịp thời nhằm ngăn ngừa bạo lực xảy ra và có cơ hội cải thiện nâng cao chất lượng môi trường sống và làm việc… có thể coi là bước đột phá trong việc nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm của chính quyền các cấp, các ngành, các tổ chức liên quan và cộng đồng trong việc phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới. Bên cạnh đó, ngoài quy định mang tính hiến định về nguyên tắc “công dân nam, nữ bình đẳng về mọi mặt” trong Hiến pháp 1992,  đến nay đã được bổ sung thêm “cơ hội bình đẳng giới” trong Hiến pháp năm 2013 (khoản 1 Điều 26). Điều này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu bình đẳng giới của Nhà nước ta, được thể chế hóa thành luật và các văn bản dưới luật. Tuy nhiên, công tác thực thi và giám sát thực thi kém hiệu quả đang là rào cản để Việt Nam tiến xa hơn nữa trong nỗ lực giải quyết các vấn đề của phụ nữ và trẻ em.

Năm 2016 là năm đầu tiên Việt Nam triển khai Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng chống bạo lực trên cơ sở giới. Với chủ đề “Chung tay chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái”, ngày 30/8/2016, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã ban hành Kế hoạch triển khai “Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới”. Với mục tiêu huy động sự tham gia, phối hợp của các ngành, các cấp, các tổ chức trong và ngoài nước, đặc biệt là nam giới và trẻ em trai cùng hành động nhằm xóa bỏ bất bình đẳng giới và chấm dứt bạo lực; thúc đẩy thực hiện luật pháp, chính sách, vận động xã hội về bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới; khuyến khích kêu gọi mọi người cùng lên tiếng và hành động để chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái nhằm hướng đến huy động sự tham gia, vào cuộc một cách đồng bộ, mạnh mẽ của các cơ quan, tổ chức và mọi người dân trong cộng đồng, đặc biệt là nam giới trong công tác phòng, chống bạo lưc đối với phụ nữ và trẻ em gái.

Để góp phần ngăn chặn và đẩy lùi bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái, các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội đã triển khai nhiều giải pháp như hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách, đẩy mạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức của mọi tầng lớp nhân dân về hậu quả của bạo lực và xây dựng, triển khai các mô hình, dịch vụ phòng ngừa và ứng phó với bạo lực. Đặc biệt, ngày 13/11/2016 Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã phối hợp với Liên hợp quốc tại Việt Nam tổ chức Lễ phát động Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới. Sự kiện này mở đầu cho Chiến dịch truyền thông quốc gia về bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới lần đầu tiên được triển khai tại Việt Nam. Kết quả sau một tháng, với sự vào cuộc mạnh mẽ, sự hưởng ứng tích cực của các cơ quan, đơn vị, các tổ chức trong nước và quốc tế, đã có hàng trăm hoạt động được triển khai rộng rãi từ trung ương tới địa phương, thu hút sự tham gia trực tiếp của hàng trăm ngàn người dân. Thông qua Chiến dịch truyền thông này, các thông điệp hướng tới kêu gọi thực hiện bình đẳng giới và chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái đã được lan tỏa ngày một xa hơn, rộng hơn.

Việt Nam đã được các tổ chức quốc tế đánh giá là một trong những quốc gia đạt được nhiều thành tựu về bình đẳng giới, xóa bỏ khoảng cách giới, đặc biệt là trong lĩnh vực lao động, việc làm, chăm sóc sức khỏe, giáo dục... Sự tham gia tích cực của Đoàn Việt Nam tại Khóa họp 53 của HĐNQ cùng với việc tổ chức phiên thảo luận chuyên đề và Tọa đàm nêu trên thể hiện nỗ lực và trách nhiệm của Việt Nam trên cương vị thành viên HĐNQ nhiệm kỳ 2023-2025 nói chung và nỗ lực trong phòng chống bao lực đối với phụ nữ và trẻ em gái nói riêng