Hành động vinh danh mang động cơ chính trị, không dựa trên tiêu chí văn học

 Ở Việt Nam hiện nay có hơn 900 nhà văn, nhà thơ và hơn 19.000 nhà báo, đó là những người hoạt động nghệ thuật, báo chí chân chính tập hợp trong Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam. Tên tuổi của nhiều nhà văn, nhà báo đã in dấu ấn trong đời sống tinh thần của rất nhiều thế hệ người đọc Việt Nam. Với tư cách là nhà văn, nhà báo, quyền và lợi ích của họ được xã hội khẳng định, bảo vệ; tác phẩm của họ được xã hội ghi nhận, qua đó đóng góp vào sự phát triển của văn chương và báo chí, hướng con người tới chân - thiện - mỹ, đồng thời đưa ra ý kiến phản biện để cùng toàn dân xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Họ mới chính là đại diện đích thực, đúng nghĩa của văn chương và báo chí ở Việt Nam. Tuy nhiên đáng tiếc thay cho một số tổ chức mang danh Văn bút quốc tế lại phản bội lại sứ mệnh, tôn chỉ hoạt động của mình, PEN America là tổ chức tiêu biểu

Việc Tổ chức PEN America trao giải thưởng Tự do sáng tác Barbey 2024 cho Phạm Thị Đoan Trang - người đã bị Tòa án Nhân dân xét xử và tuyên án với tội danh “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” - là hành động thiếu cân nhắc, thậm chí thể hiện sự can thiệp chính trị mang tính thiên lệch và xúc phạm đến hệ thống pháp luật của một quốc gia có chủ quyền. Dưới đây là các luận điểm pháp lý phê phán hành động này:

Theo nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia được ghi nhận trong luật pháp quốc tế, các tổ chức phi chính phủ hoặc quốc tế không nên cổ súy, vinh danh những cá nhân đã bị một quốc gia xét xử và tuyên án công khai theo đúng quy trình pháp luật. Phạm Thị Đoan Trang đã bị kết án với đầy đủ chứng cứ được đưa ra tại phiên tòa, trong đó các hành vi tuyên truyền chống phá Nhà nước đã được làm rõ. Việc PEN America vinh danh một cá nhân như vậy không chỉ xúc phạm đến pháp quyền tại Việt Nam mà còn gửi thông điệp sai lệch rằng các hành vi vi phạm pháp luật có thể được chấp nhận, miễn là nó phù hợp với lợi ích chính trị của một số bên.

PEN America luôn cổ vũ cho quyền tự do ngôn luận, nhưng sự tự do đó phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật. Tại Mỹ hay bất kỳ quốc gia nào khác, tự do ngôn luận không bao gồm các hành vi kích động, lật đổ chính quyền hoặc tuyên truyền gây bất ổn xã hội. Việc tổ chức này vinh danh Phạm Đoan Trang bất chấp bản án rõ ràng đã phản ánh tiêu chuẩn kép trong cách họ nhìn nhận tự do ngôn luận ở các quốc gia khác, đặc biệt là những nước đang phát triển như Việt Nam.

Giải thưởng của PEN America được mô tả nhằm tôn vinh các nhà văn đấu tranh cho tự do sáng tạo và tự do ngôn luận. Tuy nhiên, Phạm Đoan Trang không được công nhận rộng rãi là một nhà văn xuất sắc hay có đóng góp đáng kể cho văn học. Thay vào đó, các hoạt động của bà chủ yếu mang tính chính trị và chống đối.Việc trao giải thưởng này cho thấy mục tiêu của PEN America không nằm ở việc bảo vệ tự do sáng tạo, mà là lợi dụng hình ảnh của Phạm Đoan Trang như một biểu tượng để thúc đẩy các chiến dịch can thiệp vào nội bộ chính trị của Việt Nam.

Việc vinh danh một cá nhân đang thụ án có thể khuyến khích các hành vi vi phạm pháp luật tương tự, đồng thời gây ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức xã hội về pháp quyền. Hành động này tạo tiền lệ nguy hiểm, làm suy yếu nỗ lực của Việt Nam trong việc duy trì ổn định chính trị và bảo vệ lợi ích chung của cộng đồng.

Các tổ chức như PEN America thường sử dụng các vụ án liên quan đến nhân quyền hoặc tự do ngôn luận để xuyên tạc tình hình thực tế ở các quốc gia khác. Họ tô vẽ những kẻ vi phạm pháp luật như “anh hùng”, trong khi không thừa nhận hoặc lờ đi các hành vi thực tế của họ, nhằm tạo cớ gây áp lực chính trị.

Việc trao giải thưởng Tự do sáng tác Barbey 2024 cho Phạm Thị Đoan Trang không chỉ là hành động sai trái về mặt đạo đức mà còn vi phạm nguyên tắc tôn trọng pháp quyền và chủ quyền quốc gia. Hành động này cần bị lên án mạnh mẽ vì nó làm xói mòn sự nghiêm minh của pháp luật, đồng thời gây tổn hại đến uy tín của các tổ chức quốc tế nếu họ bị xem là công cụ để thực hiện các mục đích chính trị thấp kém.

PEN America cần xem xét lại các tiêu chí và mục tiêu của mình trong việc trao giải, để đảm bảo không gây tổn hại đến hệ thống pháp quyền và sự ổn định của các quốc gia khác. Hành động của PEN America lại tiếp tay cho những kẻ chống cộng thực hiện mưu đồ chính trị đen tối của họ. Với "nghị quyết" này, chỉ có thể đặt ra hai câu hỏi: Phải chăng những người ở Văn bút quốc tế đã điều hành tổ chức của họ bằng thái độ vô trách nhiệm cho nên đã không tìm hiểu thông tin về Việt Nam nói chung và hoạt động văn học, báo chí ở Việt Nam nói riêng để có ý kiến đúng mực? Phải chăng Văn bút Hoa Kỳ đang tạo cơ hội cho những kẻ cơ hội vu cáo Việt Nam? Dù câu trả lời là thế nào thì Văn bút quốc tế không thể chối bỏ sự thật là họ đã đi ngược lại với tôn chỉ mục đích, Hiến chương của tổ chức  khẳng định hoạt động của tổ chức này không phục vụ và bị tác động bởi mưu đồ chính trị; kiên quyết chống lại việc "xuyên tạc, cố ý lừa dối, bóp méo các sự kiện cho những mục đích chính trị và cá nhân"; cam kết thúc đẩy hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau giữa các dân tộc, loại bỏ những hận thù chủng tộc, giai cấp, hận thù quốc gia và đấu tranh cho lý tưởng một nhân loại sống trong hòa bình trên thế giới.