“Báo cáo Đồng Tâm” đã bị những người viết “tự kiểm duyệt” như thế nào?

 

Ngay sau phiên xử sơ thẩm vụ án giết người, chống người thi hành công vụ ở xã Đồng Tâm, ngày 25/09/2020, hai thành viên VOICE là Phạm Đoan Trang và Will Nguyễn đã công bố “Báo cáo Đồng Tâm” bản mới, bằng song ngữ Anh - Việt, dày 130 trang (nối tiếp phiên bản cũ được ra mắt hồi tháng 02/2020. Nhìn chung, báo cáo kế thừa bố cục và nội dung của bản cũ, đồng thời bổ sung những lời kể và bình luận liên quan đến các diễn biến trong giai đoạn từ tháng 2 đến tháng 9 khi tòa tuyên án sơ thẩm). Các phần nội dung mới tập trung phản ánh “những vi phạm của cơ quan tố tụng đối với chính luật pháp Việt Nam, chưa kể vi phạm luật pháp quốc tế về nhân quyền”. Tương tự như bản cũ, báo cáo bản mới được công bố trên Luật khoa Tạp chí, nơi Đoan Trang làm biên tập viên.

Đoan Trang và Will Nguyễn cho biết báo cáo nhắm đến 3 mục đích:

(1) Cung cấp một dạng sách “chỉ dẫn” để độc giả có thể tìm hiểu về vụ Đồng Tâm “một cách nhanh chóng mà vẫn tương đối đầy đủ”

(2) “Vận động quốc tế để bảo vệ quyền của các nạn nhân”

(3) “Lưu trữ hồ sơ vụ việc”

Vấn đề lớn nhất của “Báo cáo Đồng Tâm” nằm ở chỗ nó đã bị chính người viết  “tự kiểm duyệt” để trở thành một ấn phẩm tuyên truyền chủ quan và một chiều, thay vì một bản tường thuật khách quan và đa chiều để giúp người đọc tìm kiếm sự thật. Có thể nhận thấy vấn đề này qua ít nhất 2 biểu hiện:

Thứ nhất, “Báo cáo Đồng Tâm” tránh đề cập đến tất cả những chi tiết gây bất lợi cho “tổ Đồng Thuận” - như việc nhóm này đòi quyền sử dụng những khu đất mà họ từng được giao sai luật, việc bản đồ Google Map cho thấy kết quả đo đạc của họ là sai - còn của chính quyền là đúng, việc ông Lê Đình Kình dùng thông tin sai sự thật về giá đất để lôi kéo người đòi đất… Để có thể tuyên bố rằng hầu hết tang vật thu giữ tại hiện trường là “đồ gia dụng”, nên không thể xem là bằng chứng bạo động, báo cáo đã tránh nhắc đến một thực tế rằng số tang vật bao gồm cả dao bầu gắn trên tuýp sắt, bom xăng, pháo hoa. “Báo cáo” cũng tránh nhắc đến các clip cho thấy “tổ Đồng Thuận” đã dùng pháo hoa để tấn công công an. Quan trọng nhất, “báo cáo” viết rằng công an đã tấn công vào nhà dân mà không thông báo; trong khi các bằng chứng cho thấy “tổ Đồng Thuận” đã dùng bom xăng, pháo hoa để tấn công trước, khi công an mới dựng rào chắn ở cổng làng và chính hành động phạm tội quả tang này khiến công an có quyền dùng vũ lực với họ. “Báo cáo” càng không nhắc đến việc công an đã gọi loa kêu gọi “tổ Đồng Thuận” dừng tấn công, trước khi phía công an tiến vào nhà Lê Đình Kình

Thứ hai, “Báo cáo Đồng Tâm” vừa coi mọi lời kể của “tổ Đồng Thuận” như “sự thật không thể bàn cãi”, vừa không tường thuật đầy đủ những lời kể của phía công an, không xem xét đến cáo trạng, cũng như lờ đi diễn biến thực tế do chính những kẻ trong cuộc lúc đó là Lê Đình Kình, Bùi Viết Hiểu, Lê Đình Công, Lê Đình Chức, và kẻ làm truyền thông bên ngoài là Trịnh Bá Phương ngay đêm 9/1/2020, livestreams và tường thuật, thách thức, đe dọa công an. Khôi hài hơn khi nhiều tình tiết chứng minh, nhóm biên soạn làm “báo cáo” một cách vô trách nhiệm, làm cho có “sản phẩm”. Chẳng hạn, khi mà lời kể của thân nhân “tổ Đồng Thuận” chứa không ít thông tin sai sự thật, mâu thuẫn nhau (VD: bà Dư Thị Thành kể rằng công an tấn công vào nhà ông Kình khi cả nhà đang ngủ, trong khi chính “Báo cáo Đồng Tâm” trước đó từng đề cập rằng đêm đó “tổ Đồng Thuận” thức để chuẩn bị chống trả bằng vũ lực).

Một nửa cái bánh mì vẫn là bánh mì, nhưng một nửa sự thật không còn là sự thật. Tiếc rằng “Báo cáo Đồng Tâm” đã cung cấp một sự thật méo mó cho phía nước ngoài, bất chấp phiên tòa đã mở ra, mọi tình tiết, diễn biến đều đã được phơi bày, bản thân các bị cáo tường thuật diễn biến sự việc phù hợp với cáo trạng, nhận tội và xin khoan hồng minh bạch. Cách làm “báo cáo” theo kiểu “một nửa sự thật” này càng chứng tỏ, băng nhóm VOICE không tôn trọng người đọc trong nước vốn đã theo dõi và nắm được diễn biến vụ án qua phiên xử. Họ đội lốt “tổ chức xã hội dân sự độc lập” viết báo cáo về vụ việc nhằm lừa đảo người nước ngoài để họ nhìn nhận sai lệch về vụ án. Mục đích thì chắc không ai cần bàn cãi, những vụ lùm xùm chia chác tiền tài trợ khủng từ các “dự án” của Hội Anh em dân chủ, Hội Nhà báo độc lập và chính “Nhà xuất bản Tự do” của Phạm Đoan Trang mới đây cho thấy, họ cần “quyết toán dự án” đã có và vận động các nhà đầu tư tiếp tục bỏ vốn cho băng đảng đội lốt “tổ chức xã hội dân sự độc lập” tiếp tục đấu tranh dân chủ!