Không phải virus Corona mà sự phân biệt chủng tộc đang giết chết chúng ta!

Đây là bài viết của nữ Giáo sư người Mỹ Emily Jane O'Dell có năm bằng tốt nghiệp tại nhiều trường tốt nhất của Hoa Kỳ như Yale, Harvard, Brown và Columbia. Cô từng tới nhiều vùng đất để nghiên cứu, trong đó có Trung Đông, Đông Nam Á và hiện tại là Trung Quốc. Trong thời điểm hiện tại cô đang công tác tại Viện Pittsburgh của Đại học Tứ Xuyên và bị mắc kẹt trong nhà vì đại dịch, không thể di chuyển sang Việt Nam vì chuyến bay bị hủy, không dám trở về quê hương để đối mặt với thứ “dịch bệnh phân biệt chủng tộc và bài ngoại” cũng như nguy cơ bị phá sản nếu phải rơi vào cách ly hay đối mặt với hệ thống y tế của Mỹ.

Nếu như chính trị gia hay viên chức an ninh Mỹ đọc bài viết của nữ giáo sư này sẽ liệt kê cô vào hàng ngũ “tư tưởng chống nước Mỹ”, nhưng rõ ràng cách viết và sự đề cập của cô – người từng trải qua nhiều thiên tai, địch họa, đối mặt cuộc thẩm vấn của cơ quan an ninh Mỹ, cho thấy cô có cái nhìn khách quan, thẳng thắn đáng quý. Bài viết của cô đang được cộng đồng mạng chia sẻ rộng rãi. Do vậy, tôi mạnh dạn dịch nguyên văn bài viết của cô trên CounterPunch bởi tôi thấy những điều cô viết, rất đáng để người Việt Nam chúng ta chiêm nghiệm, cũng để hiểu được chính sách đối ngoại, phòng dịch bệnh của ta là nô lực rất lớn, rất mạnh mẽ với cách xử trí đúng mực, có trách nhiệm với người dân của mình, không như thế lực chống phá xuyên tạc, chia rẽ. 

Nguyễn Biên Cương

Link bài https://www.counterpunch.org/2020/02/07/between-the-quarantine-and-quakes-coronavirus-life-in-china/?utm_source=zalo&utm_medium=zalo&utm_campaign=zalo&zarsrc=30&fbclid=IwAR1t8TorR65Li4tBLqovKDwtx_Hzpo789ceMA2ec108Wj00QwiMt_lBNNeQ

-------------

Tôi đã không dự định vướng vào đại dịch coronavirus tại Trung Quốc cho kỳ nghỉ đông dài của tôi. Tôi đã lên kế hoạch tăng các lớp học ngôn ngữ một thầy một trò lên 5 lần mỗi tuần trong vài tuần, sau đó đi hóng gió ở bãi biển Đà Nẵng, Việt Nam để nghỉ ngơi trước khi dạy các khóa học mùa xuân của tôi. Thay vào đó, tôi bị cách ly trong nhà ở phía tây Trung Quốc, bị chặn ở mọi phía và chứng kiến hoảng loạn từ coronavirus càn quét toàn cầu từ sự thoải mái của chiếc xe lăn và màn hình vi tính của tôi.

Khi tin tức về dịch coronavirus bùng phát ở Vũ Hán vào những ngày cuối tháng 1, tôi không thể tin rằng mình lại bị đẩy vào một bộ phim truyền hình toàn cầu đang diễn ra. Tôi đã sống ở Lebanon qua hai chục vụ đánh bom, bị tra tấn ở Ô-man (được Đại sứ quán Hoa Kỳ giải cứu) và bị một con chó dại tấn công ở Mông Cổ xa xôi. Mệt mỏi vì chấn thương, tôi đã chuyển đến Trung Quốc vào tháng 9 này để có một cuộc sống chiêm nghiệm yên tĩnh, được học Thái cực quyền với các bậc thầy Võ công trong các tu viện Đạo giáo của Tứ Xuyên. Bây giờ, đột nhiên, tôi thấy mình chỉ cách một chuyến tàu kéo dài tám tiếng đồng hồ khỏi một đại dịch có thể xảy ra. Tôi bật ngay chế độ khủng hoảng và đảm bảo dự trữ vật tư trong trường hợp chúng tôi phải ở trong tình cảnh đại dịch một thời gian dài.

Tôi đã có một kho mặt nạ, vì tôi cảnh giác với ô nhiễm mùa đông khi tôi chuyển đến đây. Tôi cũng có kính bảo hộ và găng tay cao su từ Mỹ. Tôi đã đi du lịch tới khoảng 60 quốc gia và luôn cố gắng chuẩn bị cho mọi thứ. Về lương thực, tôi đi lang thang và gặp nông dân địa phương, tới các chợ, nơi nông dân bán trái cây và rau từ phía sau xe tải của họ và tôi mua nhiều súp lơ và cà rốt. Mọi thứ đều kiểm soát được cho đến khi con số bắt đầu tăng lên và các phương tiện thông tin đại chúng quốc tế nhúng tay vào câu chuyện, làm dấy lên cơn hoảng loạn khiến nạn phân biệt chủng tộc và bài ngoại chống châu Á từ sự mờ ám.

Người Trung Quốc tôi thấy được mô tả bằng thuật ngữ phân biệt chủng tộc và chống Á châu trên phương tiện truyền thông xã hội phương Tây không phải là những người nơi tôi đang sống. Mỗi ngày tôi ở lại Trung Quốc một cách đáng kinh ngạc, tôi đã phụ thuộc vào sự hào phóng, tốt bụng và lòng trắc ẩn của các đồng nghiệp Trung Quốc, bạn bè, sinh viên và người lạ, và cảm thấy khiêm nhường vì có bao nhiêu người sẵn sàng giúp đỡ tôi. Những người phân biệt chủng tộc nói đùa về người châu Á bẩn và súp dơi (video khét tiếng lưu hành trên phương tiện truyền thông xã hội được quay ở Micronesia chứ không phải Trung Quốc). Trước khi bạn biết chắc về điều đó, một người bạn Mỹ đã nói, chúng tôi sẽ ném tất cả người dân Trung Quốc vào các trại thực tập (giống như chúng tôi đã làm với người Nhật). Nó không chỉ là là Hoa Kỳ, tâm lý chống Trung Quốc đang gia tăng ở châu Âu, Hàn Quốc và Philippines nữa.

Thông tin giật gân về các thị trường động vật hoang dã như ở Vũ Hán, nơi virus được cho là đã xuất hiện bất chấp mọi bối cảnh văn hóa hoặc lịch sử để ủng hộ những cơn bão phân biệt chủng tộc mệt mỏi: nhìn vào những người nghèo, bẩn thỉu ăn những thứ thô thiển. Các mặt hàng ẩm thực khác thường, tất nhiên, xuất phát từ sự thích nghi với các loại thức ăn có hàm lượng calo thấp và nạn đói đã định nghĩa nhiều giai đoạn của lịch sử Trung Quốc và hiện đại. Nhiều người Mỹ không nhận ra rằng những người rất cao tuổi ở Trung Quốc đã sống qua Nạn đói Lớn và các thế hệ sau họ cũng phải vật lộn để được nuôi dưỡng đầy đủ.

Nạn đói xuất hiện thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày. Giống như các giáo sư đề cập đến việc sinh viên của họ cao hơn bao nhiêu năm qua nhờ dinh dưỡng tốt hơn và giải thích rằng các cô dâu Trung Quốc dự kiến sẽ gầy đi trong ngày cưới vì lý tưởng về cơ thể (ngày càng nhiều hơn không thể đạt được nhờ thực phẩm chế biến) bắt nguồn từ một quá khứ đói khổ. Hầu hết người dân Trung Quốc tránh xa các protein bất thường của thị trường động vật hoang dã được coi là nguồn nhiên liệu khẩn cấp từ những ngày khó khăn trong quá khứ, chúng không phải là lựa chọn ăn uống hàng ngày cho ngày hôm nay. Nhiều người Trung Quốc cũng đã kêu gọi trên các phương tiện truyền thông xã hội để những thực phẩm này bị cấm và lên án đồng bào của họ đã bỏ rơi, và thậm chí tệ hơn là giết chết, những con vật nuôi từ những suy nghĩ sai lệch về virus - một thứ không thể truyền sang mèo hoặc chó.

Không phải là dạng người thích ăn thịt, tôi đã đối diện với rất nhiều người không phải là người Trung Quốc ở Mỹ và trên khắp thế giới đang ăn chân ếch, ốc, thịt viên lạc đà, tinh hoàn cừu đực, cá mập lên men, và gan ngỗng - rõ ràng là kinh hoàng, tiêu chuẩn kép là không công bằng. Mặc dù định kiến là Trung Quốc chứa đầy những con thú bẩn thỉu, nhưng thực tế là tôi dành cả tuần để ăn những món ăn ngon và bổ dưỡng: món chay Trung Quốc, món Ấn Độ không thịt, pizza Mỹ, và thậm chí cả món burrito Tex-Mex (với sốt guacamole).

Các tội danh phân biệt chủng tộc rằng người Trung Quốc không quan tâm đến môi trường hay động vật hoang dã đối nghịch với thực tế mà tôi nhìn thấy mỗi ngày trong khuôn viên trường, tại các trung tâm bảo tồn gấu trúc địa phương của chúng tôi ở tỉnh Tứ Xuyên, và tại các ngôi đền Đạo giáo tươi tốt, đẹp đẽ ở phía tây Trung Quốc, nơi tôi đi thư giãn và tập Thái cực. Trên thực tế, tôi đã dạy cả một khóa học về tự nhiên vào mùa thu này ở Trung Quốc, từ Anthropocene đến chống chủ nghĩa tự nhiên và hơn thế nữa. Học sinh của tôi đã viết các bài luận hấp dẫn về bảo tồn động vật hoang dã, bảo tồn Amazon (lá phổi của thế giới!).

Tuy nhiên, hiện tại, thực tế là tôi bị cách ly trong nhà để tránh nhiễm coronavirus và mỗi khi tôi ra ngoài, môi trường địa phương của tôi dường như thay đổi. Đầu tiên, đó là cánh cổng cho khu phức hợp của chúng tôi được gắn lên những tấm gỗ lớn, ngoại trừ một cổng, hiện được bảo vệ bởi một chiếc bàn dài có nhân viên giám sát kiểm tra danh tính. Tiếp theo, những chướng ngại vật lớn được dựng lên xung quanh một khu vực rộng lớn trong khu phố của tôi, cắt đứt quyền truy cập của chúng tôi vào chợ nông dân địa phương, vì chỉ những cư dân của những con phố đó mới có thể vào. Những con đường vắng vẻ với tất cả các cửa hàng được dựng lên thực sự giống như một ngày tận thế zombie. Khi tôi đi mua dự trữ thực phẩm với một đồng nghiệp tại một siêu thị Nhật Bản, họ đã lấy nhiệt độ của chúng tôi ở cửa và xịt vào tay chúng tôi gel chống vi khuẩn. Chúng tôi cũng phải báo cáo vị trí hàng ngày và tình trạng thể chất của chúng tôi. Mặc dù tất cả điều này có vẻ đáng báo động và thái quá, nhưng cũng an ủi rằng đã có một phản ứng phối hợp tốt và mạnh mẽ như vậy để kiểm soát virus.

Từ việc cho con chihuahua già của tôi thức ăn đặc biệt đến việc giúp tôi mang túi hàng nặng nề ở cửa hàng tạp hóa, tôi đã được giúp đỡ bởi một số bàn tay đeo găng và không đeo găng. Tâm trạng trên đường phố là một trong những sự tò mò xen lẫn sự nghi ngờ, khi chúng tôi nhìn nhau từ đằng sau mặt nạ của chúng tôi (tôi có biết bạn không?). Ngoài ra còn có một tinh thần đoàn kết phổ biến, tất cả chúng ta đều ở trong đó, cùng trải qua những chuyển động giống nhau, chia sẻ những mối quan tâm tương tự. Mỗi lần gặp gỡ với một người khác đều đặc biệt- các động tác của chúng tôi được biên đạo với ý định và nhận thức ở cấp độ Lạt-ma. Nhưng khi ai đó hắt hơi, cả khu phố đóng băng.

Không phải tất cả mọi người xung quanh tôi đều hài lòng chờ đợi nó xảy ra. Nhiều người nước ngoài đã trốn sang Thái Lan và Hàn Quốc, bất cứ nơi nào, vào thời điểm này, chấp nhận họ. Vietnam Airlines đã hủy vé cho chuyến đi biển của tôi. Phải chăng những người nước ngoài và các hãng hàng không này phi lý hay có biện pháp phòng ngừa khôn ngoan? Ở một tỉnh 81 triệu dân của chúng tôi, chỉ có một người chết là một người già 86 tuổi. Với một thống kê như thế này, có phải thật nực cười khi phải đeo mặt nạ? Những người nước ngoài dày dạn kinh nghiệm nói với tôi rằng họ hy vọng con số sẽ đạt đỉnh trong vài tuần tới và sau đó giảm dần.

Tất nhiên, có rất nhiều người, lựa chọn ở lại hay đi không phải là một lựa chọn, giống như hàng triệu người bị mắc kẹt hiện tại ở Vũ Hán, tâm chấn của virus. Không chỉ là công dân Trung Quốc bị mắc kẹt ở đó. Hàng ngàn sinh viên Ả Rập, Đông Nam Á và Châu Phi ở Vũ Hán đang tìm đến các đại sứ quán của họ để được giúp đỡ khi nguồn cung của họ bắt đầu cạn kiệt. Tôi đã thấy các bài đăng từ và về các sinh viên đến từ Sri Lanka, Pakistan, Lebanon, Ả Rập Saudi, Irac, Ethiopia, Cameroon, Bờ biển Ngà, Uganda, Ma-la-uy, Nigeria, Nigeria và Nam Phi. Một số người trong số họ cảm thấy tốt hơn là kết thúc ở một bệnh viện Trung Quốc hơn là một bệnh viện ở nhà, những người khác thì muốn chạy trốn.

Một sinh viên 21 tuổi đến từ Cameroon ở Kinh Châu đã được chẩn đoán bị nhiễm coronavirus vào thứ ba này.

Tôi đã bị ấn tượng bởi bao nhiêu sinh viên nước ngoài và giáo sư mà tôi gặp phải khi tôi chuyển đến Trung Quốc. Tôi đã có niềm vui khi nói tiếng Indonesia, Tajiki, tiếng Hindi và tiếng Ba Tư trong khuôn viên trường. Trên thực tế, khi tôi ở một vùng xa xôi hẻo lánh vào mùa hè này trên thảo nguyên ở Mông Cổ khi đang nghiên cứu, tôi đã đến thăm một gia đình du mục ở một lều hàng xóm có con gái có thể nói trôi chảy tiếng Trung Quốc, cô ấy được nghỉ hè sau thời gian học tập miễn phí ở Trung Quốc. Hầu hết sinh viên quốc tế đến từ các nước châu Á láng giềng và châu Phi nhận được học bổng hào phóng từ chương trình sáng kiến Vành đai và Con đường, trong khi ở Mỹ, hầu hết sinh viên quốc tế phải trả tiền.

Các phương tiện truyền thông một chiều của phương Tây đóng khung Trung Quốc là thuần nhất và bài ngoại đã che khuất tầm chính sách đối ngoại sâu rộng của quốc gia này và sức sản xuất tri thức ấn tượng tại nhà, nơi họ đang đổ một khoản tiền lớn vào giáo dục cho công dân và người nước ngoài. Khi tôi dạy toàn bộ khóa học về Châu Phi vào mùa thu này ở Trung Quốc, tất cả bốn mươi điểm đã được thực hiện. Từ việc dịch tiếng Ethiopia cổ điển và sản xuất các bản in 3D Kim tự tháp vĩ đại đến viết về chủ nghĩa thực dân và những người đấu tranh tự do ở Nam Phi, mối quan tâm sâu sắc của sinh viên Trung Quốc đối với châu Phi đã làm tôi say mê giảng dạy và khiến tôi suy nghĩ sâu sắc hơn về Trung Quốc trong bối cảnh toàn cầu .Với rất nhiều thứ thu vị đang diễn ra, tôi không muốn rời khỏi Trung Quốc vì không có nơi nào khác tôi muốn ở. Tuy nhiên, tôi sẽ thú nhận rằng tôi đã đóng gói những chiếc túi của mình vì tính mạng của tôi trong tuần này khi một trận động đất 5,2 độ xảy ra ở Thành Đô và khiến tôi phải ngồi trên xe lăn. Giống như những người khác ở Tứ Xuyên, tôi buộc phải quyết định ngay lập tức: ở trong nhà và có nguy cơ bị chôn sống hoặc đeo mặt nạ để ra ngoài và có nguy cơ gặp phải đại dịch coronavirus? Bởi động đất, các mong muốn năm mới của Trung Quốc trên các phương tiện truyền thông xã hội đã thay đổi từ việc mua một ngôi nhà lớn hơn thành cố gắng sống sót.

Mặc dù tôi đã tháo hành lý, tôi nhận ra: ngay cả khi tôi phải chạy thục mạng, sẽ có một số chướng ngại vật cản đường tôi. Đi qua sân bay sẽ cảm thấy rủi ro vì tôi có một biến thể hiếm gặp của Hội chứng Vein Ehlers-Danlos, một rối loạn mô liên kết và tôi không thể biết collagen đột biến của mình sẽ tương tác với virus như thế nào. Theo lời của nhà di truyền học của tôi: "Tôi nghĩ rằng chúng tôi đang ở trong lãnh thổ không được bảo đảm bởi hiến chương, và tất nhiên, cách điều trị tốt nhất là không bị nhiễm trùng." Không có bác sĩ nào ở Trung Quốc mà tôi được tư vấn đã từng điều trị hội chứng này và các biến chứng (có thể gây tử vong) có thể phát sinh nếu tôi cần điều trị ở đây hoặc ở một nước láng giềng.

Chính phủ Hoa Kỳ đang kêu gọi người Mỹ ở Trung Quốc rời đi và hướng dẫn người Mỹ không đi du lịch ở đây. Họ đã cấm nhập quốc tịch nước ngoài từ Trung Quốc và đang cách ly các công dân Mỹ- những hành động chống lại WHO, khi WHO kêu gọi không hạn chế thương mại hoặc đi lại. Nhưng ngay cả khi tôi đã tự mình đến Mỹ và cần sự trợ giúp y tế từ việc nhiễm virus trong quá trình vận chuyển, tôi sẽ không được chăm sóc sức khỏe và việc nhập viện có thể khiến tôi phá sản. Rốt cuộc, việc thiếu chăm sóc y tế toàn cầu dẫn đến 45.000 người Mỹ tử vong mỗi năm, đây là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng cấp bách hơn nhiều so với một loại virus mà chỉ một chục người Mỹ mắc phải.

Thẳng thắn mà nói, tôi hết sức kinh hoàng khi trở về Mỹ. Khi tôi trở về từ nghiên cứu do Bộ Ngoại giao tài trợ vào mùa hè này ở Mông Cổ, tôi đã bị giam giữ và thẩm vấn tại Sân bay JFK. Kiệt sức vì phải đi khắp hành tinh và bất động trong nẹp cổ và xe lăn, tôi đã phải chịu đựng một giờ trong cuộc đối đầu với nỗi sợ hãi của Hồi giáo và sự phân biệt chủng tộc của các quan chức An ninh Nội địa, những người thờ ơ nghĩ rằng Mông Cổ là một quốc gia đa số Hồi giáo ("Phật tử cũng ở đó sao? Tôi không biết điều đó." ) - và rằng người Iran nói tiếng Ả Rập (tiếng Ba Tư, thật là lũ ngốc). Họ còn muốn tôi kể tên tất cả các lớp tôi đã học cho năm bằng Ivy League của mình.

"Nhưng cô thực sự đã ở Nga, đúng không?" điều tra viên ngu ngốc của tôi nói, cùng lúc giơ một tờ báo tiếng Mông Cổ từ túi của tôi mà không biết rằng Mông Cổ cũng được viết bằng chữ Cyrillic giống tiếng Nga. Khi tôi hỏi họ đang làm gì sau hai vụ xả súng hàng loạt của những kẻ khủng bố nam da trắng tuần đó, họ nhìn tôi như thể tôi có hai cái đầu. Tại thời điểm này, tôi thà chết vì coronavirus ở Trung Quốc hơn là đối phó với chủ nghĩa phát xít lạnh lẽo ở biên giới nước Mỹ hay sự phẫn nộ của hệ thống chăm sóc y tế đồi bại và vô nhân đạo của nó.

Để đối phó với sự bùng phát của coronavirus, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã gọi Đảng Cộng sản Trung Quốc là "mối đe dọa trung tâm của thời đại chúng ta." Lần trước tôi đã kiểm tra, đó là Mỹ chứ không phải Trung Quốc đang tiến hành chiến tranh trên nhiều mặt trận, gây bất ổn ở Trung Đông, và bắt đầu những cuộc chiến thương mại không cần thiết. Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross cho rằng sự bùng phát coronavirus là một điều tốt vì nó sẽ đẩy nhanh sự trở lại của công việc cho người Mỹ. Sử dụng cái chết và sự đau khổ của những người bệnh cho kỹ năng chơi trò chơi chính trị là một đòn chí mạng của chính quyền- một thứ sinh học vô tâm như vậy làm tổn thương chính sách và hình ảnh đối ngoại của chúng ta ở nước ngoài.

Vì vậy, mặc dù tôi dự định sẽ dành tháng này cho bãi biển ở Việt Nam, tôi đã bị mắc kẹt trong nhà ở Tứ Xuyên, nhưng tôi sẽ tận dụng nó tối đa. Không có gì ngoài thời gian, tôi đang đáp ứng tất cả các thời hạn xuất bản của mình và tận hưởng thời gian chất lượng với chú chó chihuahua của tôi. Tôi thậm chí đã bắt đầu một cuốn sách nấu ăn kiểm dịch coronavirus cho các bữa ăn tôi đang ăn từ các thành phần hạn chế. Thay vì tin tức, tôi nghe các nữ tu Phật giáo nói chuyện phật trực tuyến, giọng nói dịu dàng của họ nhắc nhở tôi rằng chúng ta luôn ở trong trạng thái thay đổi và an toàn là một ảo ảnh, chúng ta luôn luôn chỉ cách cái chết một khoảnh khắc mà thôi. Tôi đã xem virus này là cơ hội hoàn hảo để suy ngẫm rằng mọi thứ có thể thay đổi nhanh chóng như thế nào và tất cả chúng ta phụ thuộc lẫn nhau như thế nào vào các nước láng giềng trong khu vực và trên toàn cầu.

Học kỳ mùa xuân liệu sẽ bắt đầu đúng giờ? Các lớp của chúng tôi thì sao, chúng sẽ trực tuyến chứ? Có bao nhiêu học sinh sẽ lấp đầy các cơ sở kiểm dịch đang được xây dựng? Ai biết. Để đối phó với tất cả sự không chắc chắn, tôi đang đọc lại phân tích của Foucault về cách bệnh dịch hạch kích hoạt hệ thống giám sát và tiểu thuyết The Plague của Albert Camus, bối cảnh xảy ra tại thành phố Oran, ven biển Algeria, nơi tôi đã có bài phát biểu quan trọng vào mùa thu này . Có lẽ Camus đã nói điều đó tốt nhất: Tôi không biết điều gì đang chờ đợi tôi, hay điều gì sẽ xảy ra khi tất cả kết thúc. Hiện tại tôi biết điều này: có những người bệnh và họ cần được chữa khỏi.