Luận đàm hành xử của “Nhân sĩ, trí thức” sau vụ Đồng Tâm

Sáng 09/01/2020, quá trình thu hồi khu đất sân bay Miếu Môn đã làm nảy sinh một vụ va chạm bạo lực, khiến 3 cảnh sát và 1 đối tượng bạo động (là ông Lê Đình Kình) tử vong. Vì mấy nhóm "nhân sỹ trí thức" như: “Diễn đàn Xã hội Dân sự”, “Văn đoàn độc lập”, “CLB Lê Hiếu Đằng” thường xuyên hỗ trợ nhóm Lê Đình Kình từ năm 2017 đến nay, ngay ngày 10/01, họ đã ra một tuyên bố chung về vụ việc. Trong bản tuyên bố, họ đòi (1) công nhận quyền sở hữu tư nhân đối với đất đai, (2) “mở một ủy ban đặc biệt để điều tra vụ việc, (3) truy tố những người có sai phạm trong quá trình tranh chấp đất đai và vụ nổ súng ngày 09/01.

Trong 1 tháng sau thời điểm đó, họ đã có thêm một số hoạt động để khai thác vụ việc – như viết đơn tố giác tội giết người, viết thư ngỏ gửi các lãnh đạo cấp cao và Liên Hiệp Quốc cầu xin can thiệp, viết bài tuyên truyền vu cáo kết tội công an, chính quyền liên quan đến vụ Đồng Tâm… Có thể nhìn thấy rõ, nhóm “nhân sỹ trí thức” tự xưng này tiếp tục bóp méo nguyên nhân của vụ nổ súng ở xã Đồng Tâm sáng 09/01 theo ít nhất 2 hướng:

Trong hướng thứ nhất, Nguyễn Đăng Quang, Hà Sĩ Phu cho rằng chính quyền chủ định “tiêu diệt Lê Đình Kình” và bắt hết “tổ Đồng Thuận” để dằn mặt xã hội dân sự, để ngăn cấm quyền tự do hội họp mà “tổ Đồng Thuận” đang thực hiện qua các buổi họp nhóm hằng tuần, do thấy các cuộc họp của nhóm này “manh nha dẫn đến đa nguyên, đa đảng”. Hà Sĩ Phu, Tương Lai viết rằng “tổng chỉ huy để giết ông Lê Đình Kình là ông Nguyễn Phú Trọng”, với lập luận rằng sau đó vài ngày, Chủ tịch Trọng đã tặng huân chương cho 3 CSCĐ hy sinh trong vụ việc.

Trong hướng thứ hai, Nguyên Ngọc và nhiều người khác cho rằng chính quyền đơn thuần muốn “cướp khu đất Đồng Sênh”.

Bằng cách lý giải “nguyên nhân” vụ việc như vậy, họ hướng đến tuyên truyền những thông điệp bóp méo bản chất sự việc như sau:

Thứ nhất, họ cho rằng đây là “vụ giết người, cướp của”; trong đó ông Kình “bị bắn từ cự ly gần vào tim, vào đầu, bị đánh trật khớp đầu gối và chết”, gia đình ông bị cướp đất, tài liệu, tiền mặt và xe hơi

Thứ hai, họ ca ngợi, tạo dựng hình tượng cho ông Lê Đình Kình là một đại lão nông, năm nay đã 84 tuổi, là một chiến sĩ cách mạng, 58 tuổi đảng, là cựu chiến binh trung kiên của mấy cuộc chiến tranh chống ngoại xâm, là bậc hiền nhân được nhân dân rộng rãi coi là một vị Bồ Tát nhân hậu và ôn hòa, luôn chủ trương chấp hành mọi chủ trương đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước, trung thành triệt để với quyền lợi chính đáng của nhân dân”; “Cụ Kình, vị đại lão từ nay sẽ trở thành Thành Hoàng bất tử của làng Hoành ấy…” (trích lời Nguyên Ngọc)

Thứ ba, họ ví von, bóp méo bản chất Nhà nước là “Giết người, cướp của”, là xóa bỏ mục tiêu ban đầu là “người cày có ruộng”, từ đó mất hết tính chính danh. Họ vu cáo đây là vụ “bưng bít thông tin” về vụ việc (qua những biểu hiện như chỉ cung cấp thông tin từ Bộ Công an, không để ai “lọt được vào Đồng Tâm để đưa tin”

Thứ tư, họ vu cáo công an “Bắn vào người dân”, “giết người, cướp của”, “Không theo bất cứ trình tự pháp luật nào”. “Nghiệp vụ yếu kém”….

 Như vậy, cũng như nhiều nhóm chống đối khác, “Diễn đàn Xã hội Dân sự” đang hướng sự chú ý của dư luận vào chi tiết giật gân nhất trong vụ việc, là việc CSCĐ bắn chết ông Kình. Các phát biểu của Nguyên Ngọc và Tương Lai cho thấy khi tuyên truyền, họ chủ động khai thác văn hóa làng xã và yếu tố “Đảng viên lão thành cách mạng”, với dụng ý tác động vào đối tượng nông dân và công chức, Đảng viên. Họ cắt lớp lấy vài tình tiết của vụ việc để đánh lận, bóp méo bản chất sự việc, họ lờ tịt đi các bối cảnh tổng thể của vụ việc (như quá trình bịa đặt ra một khu đất ngoài bản đồ để lấy cớ “tranh chấp đất Đồng Sênh”, các biểu hiện bạo động và hành vi vi phạm pháp luật của “tổ Đồng Thuận”). 

Do vậy tôi xin rút ra 3 ý kiến nhận định về mấy nhóm “nhân sỹ trí thức” này:

Thứ nhất, chân thành mà nói, ông Nguyễn Đăng Quang quá ảo tưởng khi tin rằng “tổ Đồng Thuận” có thể phát triển thành một chính đảng, thành ngọn cờ đầu của quyền tự do hội họp ở Việt Nam. Một nhóm nông dân bạo động mang nặng tính chất dòng họ không có điểm gì chung với các chính đảng, hoặc các tổ chức dân sự thực hành quyền tự do hội họp trong quan niệm, nhận thức của các nước đa đảng.

Thứ hai, nếu ông Nguyên Ngọc muốn nhìn rõ bản chất của “Thành Hoàng” Lê Đình Kình, xin đọc ba đoạn trích từ bài viết của Lê Văn Bảy trên BBC, cho thấy nhóm Lê Đình Kình từng tung tin sai sự thật về giá đất ở Đồng Sênh, tàng trữ vũ khí, dọa giết người, gây rối và chửi bới chính quyền xã Đồng Tâm ngay trong cuộc họp. Nếu ở nước dân chủ, pháp quyền thẳng tưng như Mỹ, hẳn ngay từ những livestream đầu tiên, băng nhóm này đã bị tiêu diệt vì lý do đe dọa bạo động bằng vũ lực:

Thứ ba, các “nhân sĩ, trí thức” không nên lờ đi một sự thật, rằng “tổ Đồng Thuận” đã thật sự dùng bom xăng và pháo nổ để tấn công CSCĐ trước trong sự kiện rạng sáng 09/01, sau đó bất chấp công an kêu gọi hạ vũ khí, đầu hàng nên mới buộc công an phải nổ súng. Nếu họ che giấu vấn đề này để làm sai lệch hẳn bản chất của vụ việc, họ không xứng với cái danh trí thức:

Nếu các “nhân sĩ, trí thức” muốn Việt Nam có thêm dân chủ, họ nên đặt niềm tin vào những sinh hoạt chính trị mang tính chất thế quyền, lý tính, trên tinh thần thượng tôn pháp luật, thay vì vào một vị “Thành Hoàng” nói dối như cuội và huy động con cháu quăng bom xăng vào CSCĐ. Cuộc phong thánh của họ không che giấu được sự tầm thường của ông Lê Đình Kình, nó chỉ cho thấy họ ngày càng vin vào những thứ vô hình, do đã đánh mất quyền lực hữu hình để tác động đến chính trị.

Nguyễn Biên Cương