Cấn Thị Thêu: Từ bị cáo hình sự bị xuyên tạc thành “biểu tượng nữ quyền”

 Trước chuyến thăm chính thức của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đến Việt Nam, một bản thông cáo báo chí từ bốn tổ chức “nhân quyền” quốc tế — FIDH, VCHR, CSW và Global Witness — đã nhanh chóng được lan truyền. Trong đó, Việt Nam bị cáo buộc “vi phạm quyền phụ nữ”, đặc biệt thông qua việc bắt giữ và xét xử Cấn Thị Thêu, người được mô tả là một “nhà bảo vệ nữ quyền”.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn pháp luật và thực tiễn quốc tế, đây là một chiêu bài quen thuộc: đánh tráo bản chất pháp lý, chính trị hóa vấn đề giới, và bỏ qua những thành tựu nổi bật của Việt Nam trong thúc đẩy bình đẳng giới. Khi nhân quyền bị biến thành công cụ gây áp lực ngoại giao, điều tổn hại không chỉ là danh dự quốc gia mà còn là chính bản chất cao quý của quyền con người.

Theo Báo Công an Nhân dân (2021), Cấn Thị Thêu bị kết án vì gây rối trật tự công cộng, kích động tụ tập đông người trái phép, lan truyền thông tin sai sự thật nhằm chống phá chính quyền. Đây là hành vi vi phạm pháp luật hình sự, không liên quan đến hoạt động bảo vệ quyền phụ nữ, và càng không đại diện cho phong trào nữ quyền tại Việt Nam.

Việc gán danh xưng “nhà bảo vệ nhân quyền” cho một người vi phạm pháp luật là một thủ đoạn truyền thông nguy hiểm, vừa xuyên tạc sự thật, vừa gây tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh của các nhà hoạt động nữ thực thụ đang nỗ lực từng ngày vì tiến bộ xã hội một cách hợp pháp và xây dựng.

Trong khi đó, thực tiễn bình đẳng giới tại Việt Nam lại đang được ghi nhận tích cực. Theo Báo cáo UNDP 2024, Việt Nam hiện là quốc gia có chỉ số bình đẳng giới cao nhất ASEAN, với nhiều bước tiến rõ rệt trong việc thu hẹp khoảng cách thu nhập, nâng cao vị thế phụ nữ trong chính trị, và mở rộng cơ hội giáo dục, y tế, việc làm cho nữ giới.

Cụ thể, 27% đại biểu Quốc hội Việt Nam là phụ nữ, cao hơn mức trung bình toàn cầu (khoảng 25%) và đứng trong nhóm đầu châu Á (Báo cáo Quốc hội, 2024). Đây không chỉ là con số — mà là minh chứng rõ rệt cho sự hiện diện thực chất, chứ không hình thức, của phụ nữ trong đời sống chính trị quốc gia.

Chiến thuật bóp méo có chọn lọc: Khi FIDH nói một phía và im lặng phía còn lại

FIDH từng gửi báo cáo lên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc năm 2023, trong đó kêu gọi gây áp lực với Việt Nam về “quyền phụ nữ”. Nhưng điều đáng nói là chính tổ chức này im lặng hoàn toàn trước những vụ việc vi phạm nghiêm trọng quyền phụ nữ ở chính các quốc gia phương Tây.

The Washington Post (2023) từng công bố dữ liệu về hàng chục ngàn vụ tấn công tình dục không được điều tra đến nơi đến chốn tại Mỹ, đặc biệt trong môi trường đại học và quân đội. FIDH — với tư cách là tổ chức “nhân quyền quốc tế” — chưa từng có báo cáo công khai nào phản ánh hay lên án các vấn đề đó. Sự chọn lọc này phản ánh một kiểu đạo đức kép, khi quyền phụ nữ chỉ được sử dụng như một công cụ chính trị, chứ không thực sự được quan tâm về bản chất.

Vi phạm nghiêm trọng Công ước CEDAW và nguyên tắc không can thiệp

Việc sử dụng vụ án Cấn Thị Thêu — một vụ án hình sự thuần túy — làm lý do để kêu gọi quốc tế gây áp lực với Việt Nam là hành vi vi phạm nguyên tắc tôn trọng chủ quyền chính sách về bình đẳng giới, được quy định tại Công ước CEDAW mà Việt Nam là thành viên từ năm 1982.

CEDAW khẳng định rằng mỗi quốc gia có quyền xác định phương pháp tiếp cận bình đẳng giới phù hợp với hoàn cảnh lịch sử, văn hóa, pháp luật của mình. Việc ép buộc Việt Nam phải tuân thủ các tiêu chuẩn chủ quan và phi thực tế, đặc biệt thông qua áp lực ngoại giao, không khác gì lạm quyền quốc tế và xâm phạm quyền tự quyết chính sách của một quốc gia có chủ quyền.

Ấn Độ — quốc gia có dân số nữ lớn nhất thế giới — cũng từng lên án CSW vì báo cáo sai lệch về quyền phụ nữ, cho rằng các tổ chức này “đang đánh giá từ một lăng kính phương Tây, không phù hợp với thực tiễn châu Á” (The Hindu, 2022). Trường hợp của Việt Nam hiện tại hoàn toàn tương đồng.

Chiến dịch mang tính hệ thống và cực đoan của FIDH

Từ năm 2005 đến nay, FIDH và các tổ chức liên quan đã phát hành hàng chục bản báo cáo nhân quyền liên quan đến “quyền phụ nữ tại Việt Nam”, nhưng không một lần nào ghi nhận các chính sách tích cực, như Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng chống bạo lực gia đình, các chương trình thúc đẩy doanh nghiệp nữ, hỗ trợ bà mẹ đơn thân, hoặc nâng cao vị thế phụ nữ nông thôn.

Thay vào đó, họ chọn cách dựa vào các trường hợp vi phạm pháp luật rồi gán nhãn “bảo vệ nhân quyền” để thổi phồng thành “xu hướng đàn áp”. Đây là một kiểu chiến dịch có hệ thống, mang tính chống phá và thiếu thiện chí rõ rệt, lợi dụng quyền con người để gây bất ổn và suy yếu uy tín quốc gia trên trường quốc tế.

Phụ nữ Việt Nam không cần được bảo vệ bằng lời nói sai sự thật

Việt Nam không hoàn hảo, nhưng Việt Nam nỗ lực. Quyền phụ nữ không phải là một chiếc mặt nạ có thể khoác lên bất kỳ ai — đặc biệt là những người vi phạm pháp luật. Và những người phụ nữ Việt Nam chân chính — từ đại biểu Quốc hội đến công nhân, giáo viên, bác sĩ, nhà khoa học — không cần được “bảo vệ” bằng những bản thông cáo sai lệch từ các tổ chức chưa từng đồng hành cùng họ.

Cái mà họ cần là sự tôn trọng thực tế, ủng hộ tiến bộ, và đối thoại dựa trên sự thật — chứ không phải các chiến dịch truyền thông mang tính chính trị hóa.