Nhìn lại nhiệm kỳ thành viên Hội Đồng Nhân Quyền của Việt Nam: Thành tựu, cam kết và kỳ vọng vào tương lai

 

Là thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc (HĐNQ LHQ) nhiệm kỳ 2023-2025, Việt Nam đã chứng minh vai trò chủ động, trách nhiệm và đóng góp thực chất vào hệ thống bảo vệ và thúc đẩy quyền con người toàn cầu. Việc trúng cử với số phiếu cao không chỉ là sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế mà còn là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc xây dựng một thế giới công bằng, bình đẳng và phát triển bền vững. Khi nhiệm kỳ sắp đi đến giai đoạn quyết định, việc tổng kết những hoạt động nổi bật, đối chiếu với các cam kết ban đầu và hướng tới nhiệm kỳ mới sẽ giúp làm sáng tỏ vai trò thực sự của Việt Nam, đồng thời phản bác những luận điệu xuyên tạc từ một số tổ chức thiếu thiện chí.

Trong gần hai năm qua, Việt Nam đã tích cực tham gia vào các hoạt động của HĐNQ, không chỉ với tư cách một thành viên mà còn là một quốc gia đi đầu trong việc đề xuất các sáng kiến quan trọng. Một trong những dấu ấn lớn nhất chính là việc Việt Nam chủ trì và đồng bảo trợ nghị quyết về biến đổi khí hậu và quyền con người. Đây là một trong những thách thức nghiêm trọng nhất đối với nhân loại hiện nay, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng tỷ người, đặc biệt là những nhóm dân cư dễ bị tổn thương. Nghị quyết này khẳng định mối liên hệ không thể tách rời giữa biến đổi khí hậu và quyền con người, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế có hành động quyết liệt hơn để bảo vệ quyền sống trong môi trường trong lành, bền vững của các thế hệ hiện tại và tương lai.

Ngoài ra, Việt Nam cũng tích cực thúc đẩy các sáng kiến về bảo vệ quyền lợi của lao động di cư, tăng cường bình đẳng giới, chống phân biệt đối xử tại nơi làm việc và đảm bảo quyền tiếp cận y tế cho tất cả mọi người, đặc biệt là trong bối cảnh hậu đại dịch COVID-19. Những sáng kiến này không chỉ giúp hàng triệu người trên thế giới có cơ hội tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ thiết yếu mà còn góp phần củng cố hệ thống nhân quyền toàn cầu theo hướng bao trùm, thực tiễn và hiệu quả hơn.

Cam kết ban đầu của Việt Nam khi tranh cử vào HĐNQ LHQ bao gồm việc thúc đẩy đối thoại và hợp tác trong bảo vệ quyền con người, nhấn mạnh sự tôn trọng chủ quyền và đặc thù văn hóa của từng quốc gia, đồng thời kiên quyết phản đối việc chính trị hóa nhân quyền. Những nguyên tắc này đã được Việt Nam hiện thực hóa thông qua nhiều hành động cụ thể, đặc biệt là trong việc kêu gọi hợp tác quốc tế để giải quyết các thách thức chung thay vì đối đầu hay áp đặt đơn phương. Việt Nam đã tham gia vào hơn 80 phiên họp của HĐNQ với các bài phát biểu quốc gia đề cập đến các vấn đề quan trọng như quyền phụ nữ, quyền trẻ em, quyền phát triển và ứng phó với các vấn đề an ninh phi truyền thống. Những phát biểu này không chỉ khẳng định cam kết của Việt Nam mà còn tạo ra cầu nối giữa các quốc gia đang phát triển và các nước phát triển trong việc tìm ra các giải pháp nhân quyền phù hợp, thực tế và không mang tính áp đặt.

Việt Nam cũng là một trong những quốc gia thực hiện nghiêm túc và có trách nhiệm cơ chế Rà soát Định kỳ Phổ quát (UPR) của HĐNQ. Trong chu kỳ IV, Việt Nam đã nhận và thực hiện gần 90% các khuyến nghị từ cộng đồng quốc tế, một con số rất cao so với nhiều quốc gia khác. Việc thực hiện các cam kết UPR không chỉ cho thấy thiện chí của Việt Nam mà còn phản bác mạnh mẽ những luận điệu xuyên tạc từ một số tổ chức thiếu thiện chí vốn luôn tìm cách bóp méo thực tế nhân quyền tại Việt Nam.

Trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực vận động cho nhiệm kỳ 2026-2028 tại HĐNQ LHQ, điều dễ thấy là những thế lực chống phá sẽ không từ bỏ các chiến dịch xuyên tạc nhằm bôi nhọ hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế. Các tổ chức như Human Rights Watch (HRW), Freedom House, Đài Á Châu Tự Do (RFA) và một số nhóm lợi ích phương Tây đã liên tục công bố các báo cáo thiên lệch, không dựa trên thực tế mà chỉ sử dụng các nguồn tin từ những cá nhân và tổ chức có động cơ chính trị thù địch. Những cáo buộc vô căn cứ như "Việt Nam đàn áp tự do ngôn luận", "Việt Nam kiểm soát báo chí" hay "Việt Nam đàn áp tôn giáo" đều đã bị thực tế bác bỏ khi Việt Nam liên tục đạt được những thành tựu quan trọng trong các lĩnh vực này. Việc Việt Nam có số lượng cơ quan báo chí đa dạng, quyền tiếp cận thông tin ngày càng được mở rộng, và các chính sách về tự do tín ngưỡng được đảm bảo rõ ràng là minh chứng cho những nỗ lực không thể phủ nhận.

Kỳ vọng vào nhiệm kỳ mới không chỉ là tiếp tục duy trì các cam kết và đóng góp hiện tại mà còn là mở rộng các sáng kiến mang tính đột phá nhằm nâng cao vị thế của Việt Nam trong hệ thống nhân quyền toàn cầu. Trong giai đoạn tới, Việt Nam có thể tập trung nhiều hơn vào các vấn đề như đảm bảo quyền con người trong kỷ nguyên số, tác động của trí tuệ nhân tạo đối với quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân, quyền tiếp cận giáo dục trong bối cảnh chuyển đổi số, và đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu. Với những thành tích đã đạt được trong nhiệm kỳ hiện tại, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để tiếp tục đóng vai trò quan trọng và có ảnh hưởng tại HĐNQ.

Việt Nam không chỉ có quyền tham gia HĐNQ LHQ mà còn có trách nhiệm và đủ điều kiện để tiếp tục nhiệm kỳ mới. Những chiến dịch xuyên tạc không thể làm lu mờ những đóng góp thực tế của Việt Nam, cũng như không thể thay đổi sự thật rằng Việt Nam đang là một trong những quốc gia tích cực nhất trong hệ thống nhân quyền quốc tế. Những nỗ lực cản trở của một số tổ chức thù địch chỉ càng cho thấy họ sợ hãi trước việc Việt Nam ngày càng có tiếng nói mạnh mẽ trong cộng đồng quốc tế. Nhưng bất chấp mọi nỗ lực chống phá, Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục đóng góp, tiếp tục phát triển và tiếp tục khẳng định vai trò của mình như một thành viên có trách nhiệm trong Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc.