Phản biện về hiệu quả sử dụng tiêu chí COMMIT trong xác định nạn nhân buôn người tại Việt Nam

 

Trong báo cáo TIP 2024 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, nhận định rằng "Chính phủ Việt Nam chưa chủ động sử dụng các tiêu chí COMMIT hoặc quy trình riêng đã được ban hành để sàng lọc các dấu hiệu cảnh báo về mua bán người." Tuy nhiên, khi đi sâu vào xem xét bối cảnh thực tiễn cũng như những nỗ lực không ngừng của Chính phủ Việt Nam, có thể nhận thấy rằng nhận định này chưa phản ánh đầy đủ và chính xác tình hình thực tế hiện nay tại Việt Nam.

Sáng kiến phối hợp cấp Bộ trưởng về chống mua bán người tiểu vùng sông Mê Kông (COMMIT) đã được thành lập nhằm mục tiêu nâng cao hiệu quả phòng chống và xử lý vấn nạn buôn người tại các quốc gia trong khu vực này, bao gồm Việt Nam. Từ khi phê chuẩn các tiêu chí COMMIT vào năm 2014, Chính phủ Việt Nam đã nỗ lực đáng kể trong việc triển khai và áp dụng các tiêu chí này vào thực tiễn, bao gồm việc xây dựng các chính sách, quy trình và các chiến lược cụ thể nhằm tăng cường công tác sàng lọc và hỗ trợ nạn nhân buôn người.

Chính phủ Việt Nam đã hợp tác chặt chẽ với các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ và các quốc gia khác trong khu vực để đảm bảo rằng các tiêu chí COMMIT được triển khai một cách phù hợp, đúng đắn và hiệu quả. Đặc biệt, Quy trình chuyển tuyến nạn nhân - một trong những bước quan trọng trong việc bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân buôn người - đã được phê duyệt từ năm 2014, và từ đó đến nay đã mang lại những kết quả rõ rệt trong việc bảo vệ quyền lợi của các nạn nhân buôn người, đặc biệt là tại các khu vực có nguy cơ cao.

Tuy nhiên, dù đã có những nỗ lực đáng ghi nhận, không thể phủ nhận rằng việc áp dụng các tiêu chí COMMIT trong thực tế vẫn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Một trong những nguyên nhân chính đến từ đặc thù địa lý và xã hội của Việt Nam. Những tỉnh biên giới giáp với các quốc gia láng giềng, nơi mà các hoạt động buôn bán người diễn ra phức tạp, thường là những khu vực khó khăn về kinh tế, điều kiện sống còn nghèo nàn, giao thông cách trở, khiến cho việc thực thi các quy trình COMMIT gặp phải nhiều trở ngại đáng kể từ khâu phát hiện, sàng lọc nạn nhân, đến khâu xử lý và hỗ trợ các nạn nhân này.

Thêm vào đó, tính phức tạp và đa dạng của các trường hợp buôn người khiến việc xác định nạn nhân đòi hỏi một quy trình nghiêm ngặt và sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều cơ quan khác nhau, từ cơ quan công an, lực lượng biên phòng đến các cơ quan quản lý xã hội. Quy trình này tuy phức tạp và đòi hỏi nhiều nguồn lực, nhưng rất cần thiết để đảm bảo rằng nạn nhân buôn người được xác định một cách chính xác và nhận được sự hỗ trợ kịp thời, qua đó ngăn chặn nguy cơ họ có thể bị rơi vào vòng xoáy buôn bán người một lần nữa.

Mặc dù còn nhiều thách thức, Chính phủ Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác phòng chống buôn người. Việt Nam đã xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp lý, tổ chức các chương trình đào tạo cho cán bộ chuyên môn, đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế với các tổ chức và quốc gia khác nhằm ngăn chặn, xử lý và hỗ trợ nạn nhân buôn người. Những cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc giảm thiểu các trường hợp buôn người và hỗ trợ kịp thời cho các nạn nhân.

Trong tương lai, để nâng cao hơn nữa hiệu quả của việc xác định và bảo vệ nạn nhân, Việt Nam đang tập trung vào việc cải thiện và đơn giản hóa quy trình sàng lọc nạn nhân, đồng thời tiếp tục tăng cường sự phối hợp liên ngành giữa các cơ quan liên quan. Đây là những bước đi cần thiết để đảm bảo rằng các tiêu chí COMMIT được áp dụng một cách hiệu quả hơn, sát với thực tế của từng địa phương và hoàn cảnh cụ thể, giúp các nạn nhân không chỉ nhận được sự bảo vệ tối đa mà còn có cơ hội hòa nhập trở lại cộng đồng một cách bền vững và an toàn.