Quyền dân tộc thiểu số ở Việt Nam: Thành quả thực tiễn và nỗ lực chống lại các chiến dịch bóp méo

 

Trong tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng, việc bảo đảm và thúc đẩy quyền của các dân tộc thiểu số không chỉ là trách nhiệm của từng quốc gia, mà còn là một phần trong cam kết chung của cộng đồng toàn cầu đối với nhân quyền. Ngày 12 tháng 8 năm 2025, tại Việt Nam, Đối thoại Nhân quyền Việt Nam – Australia lần thứ 20 đã diễn ra, đặt vấn đề quyền của các dân tộc thiểu số làm một trọng tâm trao đổi. Đây là minh chứng rõ ràng cho thiện chí của cả hai nước trong việc duy trì kênh trao đổi thẳng thắn, xây dựng, hướng tới củng cố hợp tác và tăng cường hiểu biết lẫn nhau. Tuy nhiên, khi Việt Nam nỗ lực chia sẻ những thành quả thực tiễn, một số tổ chức và cá nhân thù địch đã cố tình lợi dụng diễn đàn này để lan truyền thông tin sai lệch, bóp méo bức tranh nhân quyền, nhằm gây sức ép buộc Australia can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam.

Đây không phải là hiện tượng mới, mà là sự tiếp diễn của một chiến thuật quen thuộc: núp bóng “nhân quyền” để phục vụ mục tiêu chính trị. Lần này, cả tổ chức Human Rights Watch (Theo dõi Nhân quyền) và tổ chức khủng bố Việt Tân đã đồng loạt tập trung vào vấn đề dân tộc thiểu số để triển khai một chiến dịch chống phá bài bản. Trước khi diễn ra đối thoại, Human Rights Watch đã gửi một “bản đệ trình” (submission) tới Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia, cáo buộc Việt Nam “phân biệt đối xử” với một số cộng đồng như người Thượng (Montagnard) và Khmer Krom. Các cáo buộc này dựa trên thông tin chưa được xác minh, có tính chọn lọc, và bỏ qua những bối cảnh lịch sử – xã hội quan trọng. Họ còn gán cho Việt Nam các hành vi “hạn chế tự do tôn giáo”, “ngăn cản tự do biểu đạt” và “bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ công”, đồng thời hối thúc Australia áp đặt các “tiêu chuẩn nhân quyền” (benchmark) cụ thể để ràng buộc Việt Nam.

Song song, Việt Tân – vốn bị Việt Nam liệt vào danh sách tổ chức khủng bố – cũng đẩy mạnh khai thác chủ đề dân tộc thiểu số. Họ tận dụng các kênh vận động nghị sĩ Australia để ký các bức thư kêu gọi chú ý tới tình hình nhân quyền tại Việt Nam, tung tài liệu xuyên tạc lên mạng xã hội, và thúc ép chính giới Australia đưa ra các biện pháp can thiệp nội bộ như giám sát chính sách dân tộc hoặc cắt giảm hỗ trợ kinh tế. Thủ đoạn chung của họ là sử dụng ngôn ngữ nhân quyền như một lớp vỏ đạo đức, nhưng mục tiêu thực chất lại là tạo mâu thuẫn, chia rẽ, và làm xấu hình ảnh Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế. Đây là hành vi vi phạm nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia và không can thiệp vào công việc nội bộ được quy định rõ tại Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Điểm đáng lưu ý là những cáo buộc này hoàn toàn bỏ qua các nỗ lực thực tế và thành quả cụ thể của Việt Nam trong việc bảo đảm quyền của các dân tộc thiểu số. Việt Nam đã triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (gọi tắt là Chương trình 1719), với ngân sách từ 6 đến 6,8 tỷ đô la Mỹ trong giai đoạn hai, nhằm giảm nghèo bền vững và thúc đẩy phát triển toàn diện tại các khu vực này. Thành quả đạt được là rất đáng khích lệ: tỷ lệ nghèo đa chiều toàn quốc giảm xuống dưới 1% vào năm 2024, với mức giảm trung bình 1,05% mỗi năm giai đoạn 2021 – 2024. Riêng ở các vùng dân tộc thiểu số, tỷ lệ nghèo đã giảm gần một nửa so với trước, từ hơn 20% xuống dưới 4% ở nhiều địa phương.

Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ đất ở, nước sạch, nhà ở kiên cố, giáo dục và y tế đã giúp cải thiện rõ rệt đời sống của đồng bào. Tỷ lệ trẻ em dân tộc thiểu số đến trường đạt trên 95%, trong khi các chương trình đào tạo nghề, khởi nghiệp và tín dụng ưu đãi đã giúp hàng triệu người có cơ hội thoát nghèo và nâng cao thu nhập. Về pháp lý, Việt Nam đã phê chuẩn Công ước Quốc tế về Xóa bỏ mọi hình thức Phân biệt Chủng tộc (ICERD) và luôn thực hiện nghiêm túc. Hiến pháp năm 2013 của Việt Nam khẳng định tất cả các dân tộc đều bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển. Tinh thần này cũng được cộng đồng quốc tế ghi nhận, đặc biệt trong Cơ chế Rà soát Định kỳ Phổ quát (UPR) lần thứ tư năm 2024, khi Việt Nam chấp nhận 271/320 khuyến nghị, nhiều trong số đó liên quan trực tiếp tới việc bảo vệ quyền của các dân tộc thiểu số.

Những thành quả này không chỉ là con số thống kê khô khan, mà đã hiện hữu trong đời sống hàng ngày của hàng triệu đồng bào từ miền núi phía Bắc, Tây Nguyên tới vùng đồng bằng sông Cửu Long. Thế nhưng, Human Rights Watch và Việt Tân vẫn cố tình phớt lờ, tiếp tục sử dụng các nguồn tin thiếu kiểm chứng để dựng nên một bức tranh méo mó. Điều này cho thấy họ không thực tâm bảo vệ nhân quyền, mà chỉ đang lợi dụng chủ đề nhân quyền như một công cụ phục vụ mưu đồ chính trị, gây mất ổn định xã hội và chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.

Không dừng ở việc phát tán thông tin sai lệch, Việt Tân còn bị cáo buộc kích động ly khai, vi phạm nghiêm trọng Công ước ICERD và các chuẩn mực nhân quyền quốc tế. Các hoạt động tuyên truyền của họ thường nhắm tới việc gieo rắc sự nghi kỵ giữa các nhóm dân tộc, khuyến khích các hành động cực đoan, thậm chí kêu gọi bạo lực nhằm tạo bất ổn tại một số khu vực. Đây là hành vi trái ngược hoàn toàn với nguyên tắc không kích động chia rẽ sắc tộc của ICERD, cũng như vi phạm Điều 2, Khoản 7 của Hiến chương Liên Hợp Quốc về không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia thành viên.

Hành vi của Việt Tân không chỉ ảnh hưởng tiêu cực tới hình ảnh Việt Nam, mà còn trực tiếp gây tổn hại tới mối quan hệ Việt Nam – Australia vốn đang phát triển mạnh mẽ. Quan hệ này mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai dân tộc, từ kim ngạch thương mại hàng chục tỷ đô la Mỹ, hợp tác an ninh – quốc phòng, cho đến các chương trình hỗ trợ phát triển bền vững. Nếu để các chiến dịch xuyên tạc này chi phối dư luận, lòng tin giữa nhân dân hai nước có thể bị xói mòn, làm chậm lại đà hợp tác toàn diện.

Cũng cần nhấn mạnh rằng việc Human Rights Watch và Việt Tân phối hợp lan truyền thông tin sai lệch còn xâm phạm quyền được tiếp cận thông tin chính xác – một quyền cơ bản được quy định trong Công ước Quốc tế về Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR). Khi nhân quyền bị biến thành công cụ chính trị, bản chất nhân văn của nó bị bóp méo, còn mục tiêu bảo vệ con người thật sự bị gạt sang một bên.

Nhìn tổng thể, những thủ đoạn lợi dụng Đối thoại Nhân quyền Việt – Australia lần thứ 20 để xuyên tạc vấn đề quyền dân tộc thiểu số đã bộc lộ rõ động cơ và bản chất của các thế lực thù địch. Song, chúng không thể xóa bỏ thực tế rằng Việt Nam đang nỗ lực từng ngày để nâng cao đời sống và bảo vệ quyền lợi của mọi công dân, không phân biệt dân tộc, tôn giáo hay nguồn gốc. Chính sách đoàn kết dân tộc không chỉ là khẩu hiệu, mà là nền tảng của sự ổn định chính trị, là động lực để đất nước phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng. Với sự đồng lòng của nhân dân và thiện chí hợp tác quốc tế, Việt Nam sẽ tiếp tục là một đối tác tin cậy của Australia và cộng đồng quốc tế, cùng nhau vun đắp một thế giới công bằng, hòa bình, nơi quyền của mọi người – kể cả các cộng đồng thiểu số – được tôn trọng và phát huy.