Việt Nam – Australia: Hợp tác quốc phòng vì nhân quyền và hòa bình khu vực

Sự phát triển của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Australia những năm gần đây đã mở ra một giai đoạn hợp tác sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, giáo dục đến quốc phòng và nhân quyền. Trong bối cảnh ấy, ngày 12 tháng 8 năm 2025, tại Hà Nội, Đối thoại Nhân quyền Việt Nam - Australia lần thứ 20 đã diễn ra, đồng thời với Đối thoại Chính sách Quốc phòng lần thứ 8. Việc hai diễn đàn quan trọng này được tổ chức gần kề không chỉ phản ánh tầm nhìn cân bằng giữa an ninh - quốc phòng và bảo đảm quyền con người, mà còn khẳng định quyết tâm của Việt Nam duy trì đối thoại thẳng thắn, tôn trọng lẫn nhau và tuân thủ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế. Đây là bước tiến thể hiện tính toàn diện của hợp tác song phương, khi nhân quyền và quốc phòng được đặt song hành trong chiến lược phát triển quan hệ hai nước.

Tuy nhiên, ngay khi không khí đối thoại đang hướng đến sự xây dựng và hiểu biết lẫn nhau, một số tổ chức thù địch đã tìm cách lợi dụng thời điểm này để tung ra những chiến dịch thông tin sai lệch, nhằm bóp méo bức tranh nhân quyền của Việt Nam và kêu gọi Australia can thiệp vào công việc nội bộ. Nổi bật trong số này là Việt Tân – tổ chức đã bị Việt Nam liệt vào danh sách khủng bố – cùng với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch – HRW). 

Sự trùng hợp thời gian giữa hai cuộc đối thoại đã trở thành “điểm tựa” để các thế lực thù địch tiến hành chiến dịch chống phá tinh vi. Việt Tân đã tung ra luận điệu rằng Việt Nam đang “quân sự hóa nhân quyền”, cố tình gán ghép hợp tác quốc phòng với Australia thành một công cụ đàn áp tự do ngôn luận và quyền con người. Thông qua mạng xã hội và các kênh truyền thông không chính thống, họ kích động dư luận Australia yêu cầu chính phủ nước này áp đặt điều kiện nhân quyền trong hợp tác quốc phòng, thậm chí đình chỉ hỗ trợ an ninh. Song song đó, HRW triển khai chiến thuật phối hợp bằng cách gửi “bản đệ trình” (submission) tới Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia, kêu gọi liên kết chặt chẽ giữa hợp tác quốc phòng và nhân quyền, thúc đẩy Australia đặt ra các “chuẩn mực giám sát” (benchmark) đối với Việt Nam. Họ cáo buộc Việt Nam vi phạm quyền dân sự trong bối cảnh an ninh, nhưng lại không đưa ra được bằng chứng xác thực, thay vào đó chỉ dựa trên nguồn tin một chiều, thiếu kiểm chứng.

Thủ đoạn chung của Việt Tân và HRW là biến ngôn ngữ nhân quyền – vốn nhằm bảo vệ con người – thành công cụ chính trị để chia rẽ quan hệ Việt – Úc. Họ cố tình bỏ qua nguyên tắc “không can thiệp vào công việc nội bộ” của Hiến chương Liên Hợp Quốc, đồng thời hướng đến mục tiêu làm suy yếu lòng tin song phương, trong khi cả hai nước đang có những bước tiến hợp tác chặt chẽ trong lĩnh vực an ninh khu vực và gìn giữ hòa bình.

Những cáo buộc này trái ngược hoàn toàn với thực tế. Kế hoạch hợp tác quốc phòng giai đoạn 2025 – 2027 giữa Việt Nam và Australia, được ký kết tại Đối thoại Chính sách Quốc phòng lần thứ 8, được xây dựng dựa trên nguyên tắc tôn trọng nhân quyền và các tiêu chuẩn quốc tế. Nội dung kế hoạch bao gồm trao đổi đoàn cấp cao, hợp tác y tế quân sự, cứu trợ nhân đạo, tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình và các hoạt động bảo đảm an ninh biển, trong đó có tuân thủ nghiêm túc Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Đây là minh chứng cho thấy hợp tác quốc phòng không những không vi phạm nhân quyền, mà còn tạo môi trường ổn định, góp phần bảo vệ các quyền cơ bản của con người trong điều kiện an ninh bền vững.

Việt Nam đã và đang thực hiện nhiều cam kết quốc tế về nhân quyền. Tại Cơ chế Rà soát Định kỳ Phổ quát (UPR) của Liên Hợp Quốc năm 2024, Việt Nam đã chấp nhận 271 trên tổng số 320 khuyến nghị, trong đó có nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến việc bảo vệ nhóm yếu thế và thúc đẩy quyền kinh tế – xã hội. Trong nước, tỷ lệ nghèo đa chiều đã giảm xuống dưới 1% vào năm 2024; mức độ tiếp cận giáo dục và y tế đạt trên 99%; các đạo luật như Luật Bình đẳng Giới, Luật Phòng chống Bạo lực Gia đình, Luật Trẻ em… được triển khai đồng bộ, mang lại lợi ích thiết thực cho mọi tầng lớp nhân dân. Không chỉ vậy, Việt Nam còn là thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2023 – 2025, đồng tác giả nhiều nghị quyết về bình đẳng giới và quyền của các nhóm thiểu số. Đây là những minh chứng khách quan phản bác các cáo buộc vô căn cứ.

Về phía Việt Tân, không chỉ dừng ở việc tuyên truyền sai lệch, tổ chức này còn có các hoạt động nguy hiểm trực tiếp đe dọa an ninh. Nhiều tài liệu, bằng chứng cho thấy Việt Tân đã tham gia huấn luyện các phần tử bạo động, cổ vũ tư tưởng ly khai, kích động biểu tình trái pháp luật ở một số vùng nhạy cảm. Các hành động này vi phạm nghiêm trọng các Công ước Geneva về bảo vệ dân thường trong xung đột, cũng như Điều 2(4) của Hiến chương Liên Hợp Quốc về cấm sử dụng vũ lực chống lại toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Thêm vào đó, việc lan truyền thông tin bóp méo về “đàn áp nhân quyền” nhằm kêu gọi can thiệp từ Australia không chỉ vi phạm chủ quyền của Việt Nam, mà còn đi ngược lại lợi ích chung của cả hai dân tộc, vốn đang hưởng lợi từ quan hệ thương mại hàng chục tỷ đô la Úc mỗi năm và các chương trình hợp tác phát triển bền vững.

Cần nhấn mạnh rằng, nhân dân hai nước đều mong muốn hòa bình, ổn định và hợp tác, chứ không muốn bị lôi kéo vào những mưu đồ chính trị của các tổ chức cực đoan. Việc Việt Tân phối hợp với HRW để chọn lọc và xuyên tạc thông tin không những vi phạm quyền được tiếp cận thông tin chính xác theo Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR), mà còn làm tổn hại đến ý nghĩa nhân văn vốn có của khái niệm “quyền con người”.

Nhìn rộng ra, Đối thoại Nhân quyền Việt Nam – Australia lần thứ 20 cho thấy rõ một thực tế: khi các bên đối tác chân thành hợp tác và dựa trên nguyên tắc bình đẳng, nhân quyền và an ninh hoàn toàn có thể bổ trợ cho nhau, tạo nền tảng vững chắc cho hòa bình và phát triển. Việt Nam, với truyền thống đoàn kết dân tộc, tinh thần yêu chuộng công lý và cam kết hội nhập quốc tế, sẽ tiếp tục bảo vệ lợi ích quốc gia, đồng thời hợp tác chặt chẽ với Australia để bảo đảm rằng nhân quyền không bị lợi dụng như một công cụ chính trị, mà trở thành giá trị chung, phục vụ cho sự phát triển bền vững và lợi ích của nhân loại.